Vrede voor de stad
Binnen de Themagroep Hermeneutiek van het Cornelis Graafland Centrum denken we na over de toepassing van bijbelteksten. In de afgelopen eeuw zijn veel bijbelverklaringen verschenen die nauwkeurig ingaan op de grondtekst, maar de betekenis voor ons openlaten.
Het valt te begrijpen dat gemeenteleden dan liever een oudere verklaring als van Matthew Henry raadplegen, want die boodschap raakt ons hart.
Een interessante aanvulling is de NIV Application Commentary. Daarin staan per bijbelpassage drie rubrieken: de oorspronkelijke betekenis (beknopt), handreikingen om de brug te slaan van toen naar nu en de hedendaagse betekenis. Mijn ervaring met studenten is dat ze vooral de tweede rubriek leerzaam vinden: welke overwegingen zijn van belang om een toepassing te maken? Dat verhindert willekeur of een te snelle identificatie met de huidige lezers. We belijden het gezag van de Schrift, maar de verbinding naar onze tijd is vaak sterk afhankelijk van de voorkeur van predikanten en van kerkgenootschappen. Ook weten we niet altijd raad met het verband waarin een tekst staat.
Babel
Laat ik als voorbeeld een tekst uit Jeremia nemen. Het betreft de woorden ‘Zoek de vrede voor de stad.’ (Jer.29:6) In de afgelopen jaren heb ik dit motto vaak gehoord en gelezen. Het betekende meermalen dat mensen zich volop inzetten voor hun buurt en op indrukwekkende wijze anderen hielpen. Dat is prachtig, maar wat bedoelt Jeremia?
Het verband maakt duidelijk dat deze profeet een geheel andere boodschap heeft dan Hananja. Er zijn inmiddels twee wegvoeringen naar Babel geweest. Hananja kondigt aan dat de weggevoerden binnen twee jaar zullen terugkeren.
Jeremia is het hier niet mee eens: het oordeel van God duurt zeventig jaar. In die situatie stuurt deze profeet een brief naar hen die in Babel verblijven. Hij waarschuwt dat er geen spoedige terugkeer te verwachten is. Laten zij daarom in deze periode van wachten huizen bouwen en tuinen aanleggen. Het is goed wanneer er huwelijken gesloten en kinderen geboren worden. Daarna komt de oproep de vrede voor de stad te zoeken. Het is belangrijk te bidden voor die vijandige stad, want in haar vrede zullen de ballingen vrede hebben.
Blijkbaar hadden de ballingen een relatieve zelfstandigheid. Een paar jaar geleden is een verzameling van meer dan honderd kleitabletten gepubliceerd. Die zijn afkomstig van het Babylonische dorp Yahuda uit circa 570 tot 480 voor Christus. De tabletten in het Babylonische spijkerschrift vertellen dat de Joden in dit dorp huizen bouwden, akkers en dadeltuinen aanlegden en er hun kinderen grootbrachten.
Tijdelijk
Toch is de boodschap van Jeremia: doe dit tijdelijk, totdat de tijd van Gods straf voorbij is en jullie weer terugkeren. De ballingen mogen zich niet thuis voelen in de vreemde omgeving en het is nodig afstand te houden van de cultuur en godsdienst van de Babyloniërs. Nadat de Perzen het Babylonische rijk overwonnen hadden, konden de Judeeërs naar hun eigen land terugkeren.
Andere situatie
Wij kunnen lijnen trekken naar onze maatschappij en ons positief inzetten, maar onze situatie is echt anders. Het is uiteraard goed te bidden voor de plaats waar wij wonen. Vanuit het Nieuwe Testament kunnen wij de toepassing uitbreiden met de verkondiging van het Evangelie en met diaconale aspecten. Ook kan het pelgrim-zijn in deze wereld een plaats krijgen.
Bij het maken van dergelijke toepassingen is het belangrijk om aan te geven dat de omstandigheden gewijzigd zijn. Dat is beter dan een paar woorden uit een tekst als motto te gebruiken. De heilsgeschiedenis is verder gegaan.