Verzameld Werk brengt Luther dicht bij de gewone man

In de aanloop naar het Lutherjaar kwam bij uitgeverij Kok een verzorgd, tweedelig Luther Verzameld (LV) uit. Deze uitgave van 1325 bladzijden is een heus unicum, waarbij Luther dicht bij ‘de gewone man’ komt, schrijft ds. J.W. Verboom.

Vele teksten van Maarten Luther in deze bundels zijn niet eerder in het Nederlands vertaald. Andere teksten werden opnieuw vertaald, waarbij in grote teksten herhalende gedeelten werden weggelaten.

Veelzijdige taal

Omdat de teksten relatief kort zijn en omdat ze telkens beknopt worden ingeleid, krijgt een onervaren Lutherlezer op eenvoudige wijze toegang tot Luther. De historicus A. Pettegree heeft Luthers ‘succes’ vanuit het perspectief van de boekdrukkunst onderzocht en hij heeft in zijn boek Het merk Luther (2016) aangegeven dat Luthers keuze voor korte vlugschriften een belangrijk aspect is geweest van zijn succesvolle ‘marktformule’. Ook door Luthers intellectuele gave om moeilijke zaken te vereenvoudigen, zijn zijn teksten eenvoudig te begrijpen.

Luther in onze eigen Nederlandse moedertaal lezen is aantrekkelijk. Hij is de man wiens sterke persoonlijke betrokkenheid bij kerk, theologie en samenleving aanspreekt. Saai wordt het lezen in ieder geval nooit. Het mooie aan het lezen van Luther is dat bijna op iedere bladzijde zijn persoonlijke, gepassioneerde karakter doorklinkt. Zijn veelzijdige taal is doorspekt met (vlammende) beelden. Deze taal is ontroerend, opwindend, schurend, ergerniswekkend, verbijsterend en verwonderingwekkend.

 Persoonlijkheid

Niet alleen vanwege de stijl zijn deze geschriften boeiend, maar zeker ook vanwege de inhoud. De inhoud is tweezijdig: donker grommend en licht lieflijk. Luther is een man van uitersten. Zijn persoonlijkheid heeft een lichte kant als het gaat om zijn spreken over zijn geliefde Christus in de bruidsmystiek, de rechtvaardiging, de vrijheid van een christen, de kracht van het gebed, de betekenis van naastenliefde.

Luthers persoonlijkheid heeft echter ook een duistere kant. Dit hangt samen met zijn overtuiging dat hij in een turbulente tijd, die voor hem apocalyptisch aanvoelt, door God is geroepen om ‘een martelaarsrol’ te vervullen.

De Engelse L. Roper, die een boeiende en toegankelijke biografie over Luther schreef, benoemt dit martelaarsmotief (Luther. Een biografie, p.132). Als martelaar voelt Luther zich steeds meer verbonden met Christus. Hij voelt zich daarbij een zeer trouwe profeet die het Woord van God tot nieuwe schepping van de kerk wil maken. Als hij moet in z’n eentje. Deze zelfverzekerde houding kan meedogenloos uitpakken bij het demoniseren van zijn tegenstanders. 

Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 11 mei 2017.