blog

Ds. Plaisier: Inzet is dat Christus het te zeggen krijgt

Verwondering over God

Kan een goede bestuurder ook een goede theoloog zijn? Ja. En brengt een doordachte theologische visie veel kleine kwesties in de kerk tot de juiste proporties terug? Ook dat laat scriba dr. A.J. Plaisier zien in zijn geloofsboek ‘Overvloed & overgave'.

Van de acht jaar dat ds. Plaisier als scriba de Protestantse Kerk mag dienen zijn er vijf en een half voorbij. Met het boek dat deze zomer van zijn hand verscheen, wil hij mede invulling geven aan zijn tweede periode als scriba. De auteur spreekt zelf van een kruising tussen een theologisch betoog, een preek, een meditatie, een pastoraal gesprek en (soms) een filosofisch essay.

Het lijkt mij een goed gekozen tijdstip voor publicatie. De auteur heeft ruim de tijd genomen om het geestelijke leven in de kerk te peilen en dat in rapport te brengen met de voortgaande ontwikkelingen in de samenleving. Tegelijk spreekt hij geen afscheidswoord, maar blijft hij DV nog enige jaren beschikbaar om zijn visie dieper de kerk in te dragen, om zijn boodschap te laten verinnerlijken.

Verlegenheid

Zonder voor de roeping van de kerk in de toekomst grote woorden te gebruiken benoemt de scriba van de kerk wat velen ervaren. Het geloof wordt geassocieerd met verlegenheid. Omdat hele segmenten van het bestaan afgesnoerd zijn van het licht van de hemel, van genade en goedheid, zijn de voorwaarden voor een leven in geloof dat Zich vol ontvouwt, niet gunstig. De wereld van het geloof lijkt op een schiereiland, nauwelijks verbonden met het vaste land van het leven. De kerk is verzwakt, de christenheid verscheurd – er wordt in Overvloed & overgave niet in de lucht gefietst. Gelukkig wordt er evenmin gesomberd, want daar komen zij die tot volharding geroepen zijn niet verder mee.
In de ontvouwing van wat vandaag de roeping van de kerk is, heeft ds. Plaisier iets van een bisschop, een leidinggevende in de kerk die zijn herderlijke zorg over het geheel van de gemeenten uitstrekt, die stimuleert tot de concentratie op wat werkelijk waarde heeft en tegelijk ruimte laat voor verscheidenheid, die zorgt voor het zwakke én vermaant waar de weg van het Evangelie verlaten dreigt te worden. Aan de hand van de lente, de zomer, de herfst en de winter waardeert hij verschillende gestalten van het christenleven, elk op eigen wijze.

Identiteit

Sterk is de inzet bij de openbaring, bij wat God in deze wereld gedaan heeft. Waar de tijd van grote verhalen achter ons ligt, noemt ds. Plaisier ‘het bijbelse epos pas echt heilzaam’. Dat concentreert zich rond het kruis: ‘Woorden gesproken, broden gedeeld, wonden aangeraakt, handen vastgespijkerd. Zo doet Goed. Dat doet God eraan. Zo is God.’ En tegelijk ‘is en blijft Hij God, een eeuwig mysterie, een God die ons verstand blijvend te boven gaat’. Verwondering wordt geboren.

Rode draad in Overvloed & overgave is het pleidooi om de identiteit van de kerk aan die openbaring te ijken. Waar het christelijk geloof zijn identiteit verliest, lijkt het einde nabij, ook waar de theologie modieus meeloopt achter een (post)moderne wagen. Daarom moet de Bijbel ons van ziekmakende neigingen verlossen, ook van de ziekmakende goden van onze eeuw. Daarom moeten de tekenen van brood en wijn nadrukkelijk verbonden blijven met de dood en opstanding van Christus. Wat beoogt deze ‘bisschop’ concreet? ‘De inzet is dat Christus het te zeggen krijgt in onze levens. Dat gebeurt niet als door een bliksemslag van boven. Het gebeurt door bemoediging, toerusting, correctie, meditatie en gebed.’

Ambtsdragers

Van veel waarde – én een woord op de juiste tijd – is de richting die ds. Plaisier wijst ten aanzien van de invulling van het ambt. Ambtsdragers hoeven niet te doen wat gemeenteleden laten liggen, noch te bewaken dat alles in de kerk goed gaat. Ambtsdragers zien erop toe dat de gemeente gericht blijft op Gods handelen. Dan is het ambt – in zichzelf een schone dienst – een ‘lelijke sta-in-de-weg’ als mensen die gerichtheid verduisteren.

***

De scriba van onze kerk laat in dit geloofsboek, waarin hij het leven in de kerk van verschillende perspectieven belicht, zwaar accent vallen op de overvloed die er bij God is, op de overgave waartoe mensen geroepen zijn. ‘Ik moet mijzelf laten vallen in de handen van een dragende God.’ De kwetsbare keuze om in zijn hart te laten kijken, geeft dit boek iets heel persoonlijks, terwijl het op elke bladzijde het persoonlijke overstijgt.

Zonde

Bij deze waardering stel ik ook één vraag: Waarom wordt er enigszins omfloerst over de zonde(val) gesproken? Het is niet dat de zonde in haar gevolgen niet aan de orde komt, maar het komt mij voor dat de auteur de feitelijkheid ervan niet concreet benoemen wil. Bijvoorbeeld: ‘Het geschapen leven kent de duizeling van de vrijheid. Toen de mens in deze afgrond keek, viel hij erin.’ Of: ‘Er wordt in de Bijbel geen verklaring gegeven voor het leed.’

In Overvloed & overgave eindigen de hoofdstukken niet met gespreksvragen. Ik was daar blij mee. Gespreksvragen kunnen een boek als dit ook ‘doodslaan’, de persoonlijke doordenking van of gezamenlijke bezinning op de inhoud reduceren tot het antwoord op drie gestelde vragen. Misschien is de persoonlijke verwerking nog wel het meest vruchtbaar: tot inkeer komen over wat we als kerk en in de kerk ontvangen hebben, de stille overdenking voor Gods aangezicht van waarom de kerk kérk genoemd wordt en van daaruit elke dag met hoop leven. Ik denk dat de auteur dat beoogt, dat hij daarom een geloofsboek en geen werkboek schreef.

Sowieso tot april 2016, wanneer de tweede termijn als scriba van ds. Plaisier eindigt, mag Overvloed & overgave ons inspireren.

P.J. Vergunst

N.a.v. Arjan Plaisier’, ‘Overvloed & overgave. Een caleidoscopisch geloofsboek.’, uitg. Boekencentrum, Zoetermeer; 196 blz.; € 16,90.