column

Theologie als wetenschap

Af en toe duikt de vraag op, of theologie eigenlijk wel een wetenschap is en dus wel in de universitaire gemeenschap thuishoort, of dat de theologie toch beter een plek kan krijgen aan een seminarie, om predikanten praktisch toe te rusten.

De wetenschappelijkheid van de theologie wordt bijvoorbeeld betwist omdat er geen vaststaande methode is: vrijwel elke theoloog lijkt er zo ongeveer zijn eigen methode op na te houden. Bovendien is theologie niet empirisch toetsbaar en ‘bewijsbaar’, en er is over vrijwel elk onderdeel van de theologie grote onenigheid tussen haar beoefenaars.

Merkwaardig genoeg wordt de universitaire status van bijvoorbeeld de rechtenstudie of de studie economie nooit zo hevig betwist. Beide bestuderen ook praktijken en principes die in een traditie tot stand zijn gekomen, en beide worden ook gekenmerkt door grote onenigheid tussen de beoefenaars. Daar leven juristen en economen van. Toch zal niemand een pleidooi voeren om juristen voortaan niet meer academisch te vormen of om economische faculteiten van universiteiten te verwijderen. Het scherpe debat hoort nu juist bij de wetenschap. De economie en het recht zijn nu eenmaal complexe fenomenen, die zich niet in een laboratoriumsituatie laten bestuderen.

Toch is er wel een belangrijk verschil tussen theologie enerzijds en rechten en economie anderzijds. Op de eerste zit namelijk bijna niemand meer te wachten. In praatprogramma’s worden geregeld deskundigen uitgenodigd op het gebied van de economie, het recht of terrorisme, maar voor het interpreteren van bijbelse teksten of religieuze tradities gebeurt dat niet. Denk aan Dimitri Verhulst die bij Pauw minutenlang mocht afgeven op de Bijbel, alsof hij de eerste was die dat boek gelezen had en die leeservaring mocht delen. Een merkwaardige blinde vlek voor theologische expertise − al mogen theologen de hand ook wel in eigen boezem steken, omdat we te weinig communiceren over ons vakgebied.

Juist in onze tijd is het nodig dat het theologische gesprek gevoerd wordt, op het scherp van de snede. Het is wel begrijpelijk dat velen binnen de kerk vooral verlangen naar mensen die praktisch zijn ingesteld, vlot kunnen presenteren en invoelend zijn. Maar laten we het nadenken over Gods openbaring niet aan de ongelovigen overlaten