Søren Kierkegaard was filosoof en christen

Een biografie over Søren Kierkegaard doet bij de gemiddelde lezer het hart niet sneller kloppen. De naam zal wel enige bekendheid oproepen, maar welke persoon achter deze naam schuilgaat, is meestal onbekend, stelt dr. A.A.A. Prosman vast.

Dat is ook niet zo vreemd omdat biografieën over Kierkegaard niet talrijk zijn. Na zijn dood in 1855 schreef iemand: ‘Als we ons tot de uiterlijke gebeurtenissen beperken, valt er weinig over zijn leven te zeggen. Dat hij geboren is op 5 mei 1813, dat hij in 1830 eindexamen deed, in 1840 zijn kandidaats (theologie) haalde, promoveerde in 1841 en overleed in 1855, dat zijn ongeveer de uiterlijke biografische gegevens die er zijn, en die zijn niet interessant.

Biografie

Zijn huidige biograaf Joakim Garff zegt dat men decennialang geprobeerd heeft om de man uit zijn werk te bannen. Hoe komt dat? Enerzijds omdat, zoals uit de opgesomde feiten blijkt, zijn leven een rustig verloop kende. Zijn leven lang woonde hij in Kopenhagen met uitzondering van drie bezoeken aan Berlijn.

Er is nog een andere oorzaak. Huidige filosofen zijn nog steeds zeer geïnteresseerd in zijn denken, omdat Kierkegaard in hoge mate een oorspronkelijk denker was. Zij laten echter de religieuze Kierkegaard en diens religieuze geschriften liever buiten beschouwing, want wat kan religie nu aan filosofie toevoegen? Religie verhindert juist het kritische denken, menen zij. Met andere woorden: de filosoof Kierkegaard is boeiend, de christen Kierkegaard is achterhaald.

Daarom is het goed dat nu een grondige studie op tafel ligt waarin denken en doen, leven en geloof als een eenheid beschreven wordt. Dat is de grote verdienste van dit boek. Garff plaatst Kierkegaard terug in de tijd, beschrijft de wereld waarin hij leefde, schetst de achtergrond van zijn familie, en hij maakt ons deelgenoot van zijn geestelijke worstelingen. Garff kan dit doen, omdat Kierkegaard zijn leven en problemen aan zijn dagboeken toevertrouwde. Zodoende krijgen we een inkijk in zijn gemoedstoestand, raken we op de hoogte van zijn mening over actuele zaken en zodoende weten we ook dat hij het leven als een zware beproeving heeft ervaren.

Garff is voor zijn taak berekend. Zijn hele wetenschappelijke loopbaan staat in het teken van het Kierkegaardonderzoek. De helderheid van zijn boek heeft te maken met de chronologische structuur. Vanaf 1835 is aan elk levensjaar van Kierkegaard een hoofdstuk gewijd. Dat komt, denk ik, de levendigheid ten goede. Het blijft echter een boek over een diepzinnig denker. Maar de inspanning van de lezer wordt zeker beloond.

Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van 29 juli 2016. (We hebben momenteel een mooi aanbod voor nieuwe abonnees.)