column

Profielschets

Wie voor een dubbeltje geboren is, kan nooit een kwartje worden. Maar wie van 1967 is en geschiedenis heeft gestudeerd, kan het soms ver schoppen.

Zeker, niemand zal verder komen dan drs. W.A. van Oranje, die dankzij zijn edele afkomst uitzicht heeft op de troon. Zijn jaar- en studiegenoot drs. M. Rutte, een gewone burgerjongen, is echter al premier van zijn tweede kabinet. Dat zal mij niet overkomen, al was het maar omdat daar meer voor nodig is dan de titel van historicus. Intussen heb ik wel de status van columnist in De Waarheidsvriend bereikt, toch ook een verantwoordelijke positie.

Historici zijn belast met het vertellen van de waarheid. Mensen uit het verleden kunnen zich niet meer verdedigen tegen halve en hele onwaarheden. Mijn leermeester én Waarheidsvriend-columnist A.Th. van Deursen sprak graag over ‘recht doen aan gestorvenen’. Ook al zo’n hoge taakomschrijving, want welke sterveling zal recht doen aan anderen die men niet heeft gekend? Zelfs van je levende naasten zullen we nooit alle gedachten en gevoelens doorgronden. Dankzij bronnen weet je achteraf vaak meer dan de omgeving vroeger wist, dat is waar.

Hebben de professionele waarheidsvrienden dan zo’n zware job? Velen vinden historici eerder zielig. Ze houden zich maar onledig met dingen die voorbij zijn en wroeten in zaken die ze beter zouden kunnen laten rusten. Altijd maar wikken en wegen, zekerheden op losse schroeven zetten, alles graag beter weten, nooit eens onbekommerd tot kennis der waarheid komen. Lastig zijn ze vooral voor zichzelf, want wat anderen ‘nieuw’ noemen is er in hun beleving al eens geweest. Ze denken dat zelfs de zon vlekken heeft.

Waar hebben we dit soort dingen al eens eerder gelezen? Er was eens een koning, wijzer dan Alex en Mark en zeker dan Fred. Die columnist zou De Waarheidsvriend graag hebben gestrikt. Maar Prediker was bovenal een mijmeraar, met gevoel voor humor, oog voor details, knipogend naar vroeger en nu, waar of niet. Ziedaar een spiegel voor een columnist. We gaan een paar mijlen op weg om te delen wat de moeite waard lijkt in de wereld van geschiedenis, kerk en wetenschap.

Fred van Lieburg 

Dr. F.A. van Lieburg is hoogleraar Geschiedenis van het Nederlands protestantisme aan de VU in Amsterdam.