Niet zonder reden belegt de Gereformeerde Bond later deze maand de studiedag ‘Gescheiden…, en dan?’ Op weg daarheen spreken we met ervaringsdeskundige Femke van Lente. ‘Laten we de waarde van het huwelijk hooghouden, de bijbelse normen.’
Van een pastorie naar een rijtjeswoning, die overgang symboliseert Femkes leven van de voorbije jaren. De workshop die ze op 22 november leiden zal, gaat daarom over ‘Praktische moeiten na een scheiding’. Tegelijk, het is een mooie en riante eengezinswoning, waardoor ze ook vertelt over hoe God via mensen voor haar zorgde, hoe in de ontreddering als het ware engelen haar pad kruisten. ‘In de gemeente is zoveel liefde voor mensen die gebrokenheid ervaren.’
Harmonie
‘Ja, al ben ik nu gescheiden, zeg ik toch: “Ik heb een goed huwelijk gehad”. We hadden harmonie, waren liefde- en respectvol naar elkaar; daarbij waren we aanvullend aan elkaar. Het was een roerige, mooie tijd: de late roeping, de studie tot het ambt naast het gezin en werk en de verschillende verhuizingen. Ik kan terugkijken op een gelukkig huwelijk van ruim 28 jaar, een verkeringstijd van bijna vier jaar. Daarin zit juist de pijn en het verdriet.
Er ging veel tijd in de studie zitten, maar het gezin draaide goed. Beiden zijn we opgegroeid in een zelfstandig ondernemersgezin, waar de vraag altijd klinkt: Wat is het plan, wat is daarvoor nodig, hoe gaan we het aanpakken? Zo was het ook in ons gezin met vier kinderen. Onder de maaltijd deelden we veel met elkaar, was er goede communicatie, luchtige en diepgaande gesprekken, vertrouwen, onderlinge liefde en humor. De kinderen halen vaak herinneringen op hoe goed we het met elkaar hadden. Dan zijn ze emotioneel, ook zij ervaren pijn en rouw.’
Midlifecrisis
‘Ruim 2,5 jaar geleden, op een zondagavond, werd er (voor mij) uit het niets meegedeeld: “Ik ga van je scheiden.” Ik dacht: “Dit kan niet, dit kán niet.” Ik was vol ongeloof, in shock, en verbijsterd en hij was erg verbaasd over mijn ongeloof en shockreactie. Hij gaf aan dat hij rust en vrijheid en alleen verder wilde. Daarbij deelde hij mee dat hij zijn werk in de kerk wilde blijven doen, dat ik de scheidingsmelding voor mijzelf moest houden. Ik zat nog volledig in de ontkenning en heb niets gedeeld met anderen.
Een halfjaar voor de scheidingsmelding, in coronatijd, was hij onrustig, had een kort lontje, een afwezige blik, communiceerde matig en werkte tot diep in de nacht. Ik dacht dat hij een burn-out had. Ik heb de situatie totaal onderschat, trok mij in die periode terug, omdat hij rust wilde. Nu zeg ik, reflecterend: ik had direct hulp moeten zoeken.
Wij hebben geen relatietherapie of relatiegesprekken gehad. Na één gesprek, een intakegesprek bij een relatiecoach, gaf hij direct aan: “Ik wil dit niet, ik ga niet voor herstel.” Ik had een onderbuikgevoel: Is het niet iets anders? Dit is niet alleen overbelasting of een burn-out. Voorheen vertrouwde ik mijn man blindelings, gaf hem vrijheid in vertrouwen. Soms wist ik niet waar hij was, maar dat hoefde ik niet te weten in verband met zijn ambtsgeheim. Toen ging ik analyseren en werd vertrouwen wantrouwen.
Een midlifecrisis of identiteitscrisis, wordt vaak gekenmerkt door onvrede, onrust, onvoorspelbare emoties, drang naar vrijheid, egoïsme, eigen bubbel en vooral grote haast, waarbij een ander persoon altijd meedoet. De soulmate voedt degene die instabiel is in de crisis. Op dat moment is er al een stevige emotionele relatie met de soulmate. Wat mij opviel, was een krampachtig gebruik van de mobiel, veranderde wachtwoorden en codes, de paniek en onrust wanneer hij de mobiel even kwijt was. Wanneer hij een mail aan het typen was en ik kwam wat vragen, dan werd de mail weggeklikt. Voorheen was zijn motto naar familie en vrienden: betrouwbaarheid. “Ieder mag op mijn mobiel kijken, dit is mijn code, dat geldt ook voor de bankpas, ik heb niets te verbergen.” Toen ik hem confronteerde met wat ik had ontdekt, werd er gelogen.’
Ambt en kerk
‘Ieder maakt in een echtscheiding hetzelfde proces mee, maar je bent vanwege het ambt van je man een onderdeel van zijn werk. Daardoor is het ingewikkelder. Het gaat om de geloofwaardigheid, betrouwbaarheid en de voorbeeldfunctie van degene die in het ambt staat. Ook leer, leven en trouw zijn horen daarbij, daar heb ik het heel moeilijk mee gehad.
Wanneer je man dan opeens (terwijl ik niet thuis ben) weggaat met alle persoonlijke spullen, zonder communicatie of mededeling waarheen, geeft dat opnieuw een shock. Ik was volledig van slag. Het heeft mij heel onzeker gemaakt. Ik ging kijken waar bij mij de fout zat…, ging het bij mezelf zoeken. Door gesprekken heb ik geleerd dat hij een andere afslag heeft genomen met alle consequenties die daarbij horen. Al met al ben ik een emotioneler mens geworden.’
Functioneel overleven
‘Je bent al die jaren samen; daardoor was ik volledig uit het lood geslagen en in disbalans. Mensen vinden mij krachtig en moedig. Blijkbaar straal ik iets anders uit dan hoe ik mij in werkelijkheid voel. Ik ben functioneel gaan overleven door de structuur van het leven vast te houden. Dat was belangrijk: op tijd opstaan, werk en kerk, de dingen doen die je moet doen.
Op zoveel momenten heb ik ervaren dat God engelen naar me toestuurde door een bezoekje, telefoontje of appje. Hij is de Krachtbron geweest van mijn overleven. Soms kon ik niet bidden, dan ging ik wandelen. Met regelmaat kwam ik een gemeentelid tegen dat zei: “Zullen we op een bankje gaan zitten; is het goed dat ik voor je ga bidden?” Graag, heel graag! Op de momenten dat ik wegzakte in mijn verdriet en het donker was in mijn gedachten, stond er iemand aan de deur, zat er een kaartje of bemoediging in de brievenbus. Zo bijzonder! God was en is er steeds bij geweest. Jesaja 43:2 werd mijn houvast. “Wanneer je door het water, rivieren en vuur moet gaan, Ik zal bij je zijn.” Die bijbeltekst heeft mij door alle sores en een rechtszaak heen geholpen.’
Nieuwe woning
‘Dankbaar ben ik voor de zorg van de kerkenraad, de wijkouderling. Er was oprechte pastorale aandacht van verschillende predikanten voor mij en de kinderen. Ook vanuit de verschillende gemeenten zijn we heel liefdevol opgevangen, koninklijk behandeld. De gemeente was aanvankelijk eveneens in shock. In onze gemeente zit veel expertise wat betreft lichamelijk en geestelijke gezondheidszorg. Ik merkte dat zij mij monitorden, regelmatig kwamen ze op bezoek voor een kop koffie/thee en een gesprek, een luisterend oor en waardevol deskundig advies.
In de beroepingsbrief van de gemeente staat: ‘Pastorie beschikbaar voor predikant en gezin’. Ja, en dan moet je op zoek naar een ander huis. Ik voelde tijdsdruk, financiële druk. Wanneer een scheidingsconvenant niet rond is, dan kun je niets. De gemeente wilde tijdens het losmakingsproces voortvarend verder gaan met het beroepingswerk. Dat was volledig terecht, daar had ik alle begrip voor.
Huisvesting (en dat wil ik op de studiedag van 22 november delen) is een enorm groot probleem. Het was niet te doen. In die periode stonden er heel weinig huizen te koop. Met vijftig mensen op één huis bieden. En: waar wilde ik wonen, en de kinderen?
Ik kwam niet in aanmerking voor sociale huur. Particuliere huur was absurd hoog. Tijdelijk onderdak, bij gemeenteleden, vrienden en familie was een optie. Er werd van alles aangeboden, meegedacht in/naar tijdelijke oplossingen. Dat gaf nog meer chaos in mijn hoofd. Ik dacht: ik kom nog bij het Leger des Heils terecht.
Toen… Opnieuw werden engelen van God op mijn pad gebracht. Door de hulp van deze gunnende, liefdevolle mensen woon ik in een prachtige woning.
Er is in de christelijke gemeente echt véél bereidheid om er voor elkaar te zijn. Dan gaat het niet alleen om financiën. In de gemeente was een oudere dame bij wie ik eens in de drie weken ging eten; we lazen samen Spreuken door, wijsheidsliteratuur die verdieping gaf om te zien wat God ons geeft en wat Hij van ons verwacht in het dienen van Hem. Ook was er praktische hulp tijdens en na de verhuizing. Echt, in de gemeenten is zoveel liefde onderling. Niet-kerkelijke mensen viel dat op en zeiden: Doe mij ook van die vrienden…’
Leren ontvangen
‘Ik leef vanuit geloof en met de Bijbel. Zeker kan het bij tijden schuren in het geloofsleven, maar ik heb altijd een volledig vertrouwen op God gehad. Hij werkt het goede, en wij mensen hebben een wil om keuzes te maken. Hij gaat een weg die ik niet beredeneren kan, maar God is God. Soms vraag ik mij wel af: Waar is die scheiding met alle sores uit de afgelopen 2,5 jaar voor nodig?
Daarbij vergeet ik niet dat mensen gescheiden kunnen zijn op een manier die veel pijnlijker, complexer of gevoeliger ligt dan in mijn situatie. Iemand die bij ons op bezoek kwam, zei een keer: “Ieder huis heeft zijn kruis,” waarop een van de kinderen met humor antwoordde: “Bij ons past het kruis bijna niet door de deur.” Hoe je met de situatie omgaat, is ook afhankelijk van je mindset, je karakter.
Vertrouwen op God en Zijn Woord, dat is mijn houvast. ‘Ik ben met je’, dat heeft Hij op een bijzondere manier laten zien. Door Gods intense goedheid en Zijn bewogenheid heb ik heel, heel veel mogen ontvangen van anderen. “Het is beter te geven dan te ontvangen, maar er is meer nederigheid nodig om te ontvangen dan te geven,” zei Søren Kierkegaard. Daarin heb ik een levensles geleerd: de regie loslaten over mijn dagelijks bestaan. De verrassende God heeft mij geleerd om nederig te ontvangen want: Hij zorgt! Dat is genade: niets verdiend, alles volledig gekregen.’
Bijbelse waarden
‘Een huwelijk sluit je als commitment voor het leven. Als een huwelijk beëindigd wordt vanuit egoïsme, is dat zeer zorgelijk. Wanneer er andere dingen spelen zoals onveiligheid of verslaving, dan kan ik mij indenken dat een scheiding de oplossing is om nog meer schade te voorkomen. We moeten voorzichtig en genuanceerd zijn in ons oordeel over en naar anderen. Laten we als christelijke gemeente vooral de bijbelse normen en waarden vasthouden, de waarde van het huwelijk. Wat is anders nog het verschil met niet-christenen? Ja, ondanks mijn eigen scheiding wil ik de standaard van het huwelijk heel hooghouden, want de impact en schade van een echtscheiding is zo groot. Het huwelijk geldt levenslang, dat blijft en is zo waardevol!’
Hoe kijk je naar de toekomst?
‘Ik leef bij de dag. Mijn toekomst is gericht op God, op het volmaakte wat ooit komt. Op weg daarheen probeer ik de weg te gaan die ik moet gaan, in overgave. Dankbaar dat ik in gezondheid mijn werk mag doen. Daarnaast heb ik een studie opgepakt. De intense, liefdevolle band met de kinderen en mijn kleinkind koester ik. Ik hoop dat ik iets kan betekenen voor anderen die eenzelfde situatie meemaken.
Natuurlijk mis ik het enorm: iemand aan mijn zijde. De persoon met wie je kunt sparren, bidden, met wie je reflecteert, die je liefheeft, koestert, je maatje. Wanneer je met God leeft, is er echter een toekomst vol van hoop, niet wanneer je blijft hangen in je omstandigheden.’
Geïnteresseerd in meer lezenswaardige artikelen? Neem een jaarabonnement (€ 52,50). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!
Studiedag ‘Gescheiden…, en dan?’
Op de studiedag ‘Gescheiden…, en dan?’, die het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond op woensdag 22 november van 13.30 tot 20.30 uur in Woudenberg belegt, leidt Femke van Lente een van de workshops. Voor meer informatie en opgave (uiterlijk 10 november), zie gereformeerdebond.nl > agenda.