In zicht
Precies 68 jaar nadat de bus met hierin de leden van het Hervormd Jeugdkoor uit Den Ham door een explosie vlamvatte – met enkele dodelijke slachtoffers tot gevolg – werd in het Overijsselse dorp een monument onthuld. De nu 81-jarige Jan Kelder, lid van de hervormde gemeente, zat in de bus. Hieronder enkele fragmenten uit zijn terugblik.
In de vroege ochtend van de zonnige zaterdag 11 juni 1955 vertrok een autobus met leden van het Hervormd Jeugdkoor Den Ham onder leiding van de dirigent meester Snel en het hoofd der Herv. School meester Gorter voor een uitstapje naar het Teutoburgerwald met als trekpleister de Porta Westfalica. (…) De stemming zat er goed in en in Osnabrück werd een tussenstop gemaakt, waar ook guldens werden ingewisseld voor marken. Maar bij het verlaten van de stad ging het net voor de spoorwegtunnel aan de Bohmter Strasze totaal mis en was er achter in de autobus een enorme explosie, die alles heel snel in vlammen zette. De explosie werd veroorzaakt door een lekkende dop van een brandstofjerrycan in de bagageruimte onder de autobus en een kortsluiting in het elektrische systeem, die het gevormde explosieve luchtmengsel deed ontploffen.
Iedereen probeerde de autobus zo snel mogelijk te verlaten, hetgeen twee meisjes, Ineke Heikens en Annie Kosters, niet lukte. Pogingen om hen te redden, mislukten. De hulpdienst kwam direct op gang en gewonde jongens en meisjes werden vervoerd naar de twee ziekenhuizen, het Mariënhospital en het Stadtkrankenhaus om daar liefdevol verzorgd te worden. Jan Ardesch, die werd opgevangen in het Mariënhospital, was er slecht aan toe en overleed op 2 augustus aan de opgelopen brandwonden. (…)
Alle leed werd binnen de families van de betrokkenen verwerkt en er werd verder niet te veel over gesproken. Iedereen deed dat op z’n eigen manier en traumateams waren er toen nog niet.
De repetities van het jeugdkoor werden na overleg weer hervat met het zingen van Psalm 68:7. Ook werd er geoefend voor het concert, dat als dank voor alle medeleven vanuit de Evangelisch Reformierte Gemeinde een jaar na het busongeluk in de Bergkirche zou worden gegeven. (…)
In 2005 kwam er vanuit de Evangelisch Reformierte Gemeinde een uitnodiging om samen in de Bergkirche het feit te herdenken dat 50 jaar daarvoor het busongeluk plaats vond. Herinneringen aan die tijd werden tijdens het bezoek uitgewisseld en op de terugweg werd een commissie samengesteld om alle herinneringen aan het ongeluk op papier te zetten. Dat heeft geresulteerd in de verschijning van het boekwerkje ‘In herinnering gegrift’, waar vooral berichten uit de media en herinneringen na vijftig jaar van betrokkenen werden vermeld (…).
Een paar jaar terug werd een motie van ‘aanjager’ Jan Gerrits, die eind vorig jaar is overleden, via een raadslid ingediend bij de gemeenteraad van Twenterand met het verzoek tot plaatsing van een monument van het busongeluk en deze werd door de raad positief ontvangen.
De opdracht tot het maken van het ‘burgerlijke’ monument werd verstrekt aan de Hammer kunstenares Frieda Waanders-Ardesch en de officiële onthulling door burgermeester Broekhuizen en de kunstenares vond zondag 11 juni onder grote belangstelling vanuit de bevolking plaats, precies 68 jaar na het busongeluk. (…) Het gedenkteken, bestaand uit een kolom zwart en wit marmer (…) heeft als titel ‘In het hart gegrift’ en symboliseert het verdriet en verlies, die door de jaren heen diepe sporen hebben nagelaten in de gemeenschap. Kunstenares Frieda Waanders-Ardesch geeft daarbij de volgende toelichting: ‘Het donkere graniet staat voor de tragedie, het witte graniet, met reliëf, vertelt het verhaal. Uitgebeeld door middel van een reliëf, dat bestaat uit een zingend profiel, samen opgaand in een vlam. Een reliëf, dat binnen IN de steen gehakt is, niet erop ligt… een leegte achterlatend, symbolisch voor wat verloren is gegaan. In het hart van de steen gehakt, in het hart gegrift’.