De weg naar het hart loopt via de verlichting van het verstand, de heiliging van het gevoel en de vernieuwing van de wil. Het is niet zo dat deze diepzinnige gedachten over de structuur van de menselijke psyche rechtstreeks uit de Psalmen voorvloeien.
Maar Calvijn sprak niet voor niets over een anatomie van alle delen van de menselijke geest. De Psalmen vertolken wel de menselijke emoties en dan de hele toonladder, maar ze bezingen toch vooral de grote daden van Israëls God op zo’n manier dat je erin meegenomen wordt.
Wat het berouw betreft denk je dan natuurlijk aan de zeven boetepsalmen, Psalm 6, 32, 38, 51, 102, 130, 143. Miljoenen christenen hebben met deze woorden hun schuld voor God beleden en geloofd in de vergeving van hun zonden. Voor de vreugde in God is in de Psalmen ook alle ruimte. ‘Zij zullen in Uw Naam zich al den dag verblijden.’ Die vreugde in God is vaak gekoppeld aan het reddende heilshandelen van God Die het voor Zijn volk opneemt. ‘Looft den HEER’, Wiens heerschappij, Isrel voerd’ uit slavernij.’ (Ps.136:11) Daarbij moeten we natuurlijk wel bedenken dat de Psalmen geen allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emoties zijn, maar een plaats kregen in de tempelliturgie en gezongen zijn door het Joodse volk.
Tot een hoogtepunt
De Joodse Tenach is opgebouwd uit de wet (de Thora), de profeten en de geschriften. In de wet legt God beslag op Zijn volk: Ik ben de HEERE, uw God, uw Redder uit de slavernij. De profeten roepen het afvallige Israël op tot inkeer en terugkeer naar Israëls God van het verbond. De geschriften vertolken de gelovige reactie van Israël op de boodschap van de wet en de profeten.
De Psalmen vormen de kern van de geschriften. Zij bezingen in antwoord op de wet en de profeten Gods machtige daden en Zijn verbondsrelatie met Israël. Wij zingen als nieuwtestamentische gemeente mee, omdat die machtige daden in Christus tot hun hoogtepunt gekomen zijn en omdat we door het geloof in Israëls Messias het volk van God zijn en in Zijn verbond zijn opgenomen.
De Psalmen beogen je al zingend mee te nemen in de aanbidding. Denk aan Psalm 100: ‘Dien de HEERE met blijdschap, kom voor Zijn aangezicht met vrolijk gezang. Weet dat de HEERE God is…’ Hier is kennis van God, of liever de erkenning van de HEERE als God, de bron van blijdschap.
Je kunt je emoties niet rechtstreeks aansturen, maar je kunt ze wel beïnvloeden door kennis. Als je vliegangst hebt, dan kun je een speciale cursus volgen, waarin er precies wordt uitgelegd wat er gebeurt tijdens een vlucht. Misschien helpt het niet helemaal, maar wel een klein beetje. In ieder geval is er in de structuur van ons menszijn een relatie tussen kennen, vertrouwen en voelen. Om vertrouwen te wekken, heb je meer nodig dan kennis, die kennis moet gepaard gaan met het goede gevoel.
Nogal lichamelijk
Als het gaat om de structuur van ons menszijn is er wel één terrein waarop de gereformeerde traditie een bijbelse aanvulling behoeft, namelijk…
Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 20 april 2023. Neem een jaarabonnement (€ 52,50). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!