blog

Kerk ziet catechese niet los van de jongste dag

Helpende hand voor ouders

De catechese staat op de tocht. Het leren in de gemeente is niet populair. Soms ziet de predikant tegen dit kerkelijk geloofsonderricht op. Dat stimuleert alles bij elkaar niet, aan het begin van weer een seizoen. Eigenlijk onbegrijpelijk.

Het zijn de laatste woorden van een indringend gebed, dat de christelijke gemeente zo vaak bidt als de heilige doop bediend wordt. ‘…en dat zij op de jongste dag voor de rechterstoel van Christus, Uw Zoon, onbevreesd mogen verschijnen’. Wie kan zich deze werkelijkheid goed indenken? Op de jongste dag, hoe zal dat zijn? Voor de rechterstoel van Christus, wie denkt zich in dat we de Rechter in de ogen kijken op de dag dat God de wereld rechtvaardig oordelen zal door een Man Die Hij daartoe aangesteld heeft (Hand.17:31), een Man Die zich nu bekendmaakt als de Redder van de wereld? Wij, voor de rechterstoel van Hem? En dan zonder ontzet of beangst te hoeven zijn?

Last van de opvoeding

Het is een dag waarmee elk kind van God niet alleen voor zichzelf te rekenen heeft, maar waarbij hij of zij ook iets ervaart van de last van de opvoeding. Want op die dag staan we samen met onze kinderen, onze kleinkinderen voor de troon van God. Dan heeft de onverschillige vader geen antwoord als zijn dochter hem vraagt: ‘Waarom heeft u me nooit verteld over deze dag?’ Dan staat de zorgeloze moeder beschaamd als haar zoon haar vraagt: ‘Waarom heeft u geleefd alsof deze dag niet aanstaande was?’

De opstanding van de Heere Jezus garandeert dat die dag echt komt. Daarover mag in de kerk niet de minste twijfel bestaan. Daarover mag in de gezinnen niet heengeleefd worden. Die dag hoeft ons echter niet te verlammen, als we de Heere Zijn beloften voorhouden, bij voorbeeld uit Jesaja 54: ‘Al uw kinderen zullen door de Heere onderwezen zijn, en de vrede van uw kinderen zal groot zijn.’ Paulus spreekt van die dag in de bekende rede op de Areopagus, de rede die we graag citeren als het gaat om onze missionaire houding. Juist omdat er een rechtvaardig oordeel zal zijn, bekommert de apostel zich om zijn naaste.

Rode Zee

Ja, wie is onze naaste? Dat zijn toch degenen die ons het meest na staan, onze kinderen, als God ons die schonk? Daarom zijn gelovige ouders dankbaar voor de doop, die ons wijst ‘op het kostbare bloed van de Zoon van God, Die onze Rode Zee is’. De Nederlandse Geloofsbelijdenis (art.34) wijst de weg waarin we ontkomen aan de heerschappij van de duivel en kunnen ingaan in het geestelijke Kanaän.

 ***

 Wie dit overdenkt, is blij als voor zijn kind(eren) de catechese weer begint, als hij of zij de jongeren van de gemeente opnieuw een seizoen mag onderwijzen. Waar de ouders zelf beloofden het handelen van God hun kinderen in te scherpen, steekt de kerk een helpende hand uit: elke week speciale zorg voor de jongeren van de gemeente. Zo delegeren ouders de geloofstaak niet aan de kerk, maar aanvaarden de ambtsdragers de verantwoordelijkheid in het ‘helpen onderwijzen’.

Ervaringen delen

Dat betekent dat geen ambtsdrager de catechese ‘niet in zijn pakket kan hebben’, ook als de kerkenraad de catechese delegeert aan gemeenteleden die hiertoe in het bijzonder gaven hebben, die hun hart voelen kloppen voor de jongeren en hun leefwereld. Laat er tijdens de komende kerkenraadsvergadering maar wat gedeeld worden van de eerste ervaringen, desnoods van de moeiten die ervaren wordt. Noch het christelijk onderwijs op de scholen, noch het onderricht in de gemeente kan zonder het gebed.

Het betekent vooral dat we de predikanten mogen stimuleren tot een hartelijke betrokkenheid bij deze taak, ook als ze zelf ervaren er een half talent minder voor te hebben. Gelukkig zien jongeren snel wie er hart en oog voor hen heeft – het zal blijken tijdens de lesuren, niet minder in de soms kostbare momentjes voor of na de catechese. Het valt me op dat oudere predikanten, zij die al met emeritaat zijn, steevast de catechese noemen als ze terugblikken op de kern van hun ambtelijke werk, direct na de prediking, maar voor het pastoraat. Ik pleit ervoor in algemene zin deze volgorde vast te houden.

Leren

Leren en pastoraal leiden, Psalm 25 houdt dit bijeen. Voor David is het niet gereserveerd voor de rustdag, of voor een uurtje catechese tijdens de huisgodsdienst bij zijn vader. Hij bidt tot de God van het verbond: ‘HEERE, leer mij uw paden. Leid mij in Uw waarheid en leer mij, want U bent de God van mijn heil; U verwacht ik de ganse dag.’ Hoe komt het dat ik vreugde in deze woorden proef, blijdschap, genade omdat God zondaars onderwijzen wil; terwijl het zomaar kan dat wij leren over God associëren met een verplichting, misschien wel met een tekort aan relevantie of met saai.

Daar moeten we met elkaar van af, dat moeten ouders en catecheten zich niet aan laten praten. Discussie over crisis in de catechese, malaise inzake betrokkenheid bij veel ouders – we ontkennen die niet, maar willen er niet mee beginnen. Wie denkt aan het gebed uit het doopformulier, aan de dag dat we met onze kinderen voor de Heere zullen staan, die geeft de catechese – doopcatechese! – de hoogste prioriteit.

Leuke werkvormen

Dr. scriba van onze kerk, dr. A.J. Plaisier, houdt het ons in zijn recente boek, Overvloed en overgave, voor als hij schrijft: ‘Er lopen inmiddels al jongeren genoeg rond die het met de leuke werkvormen hebben gehad en nu wel eens willen weten wat het christelijk geloof inhoudt.’ En gelijk nog maar een keer ds. Plaisier, een paar alinea’s eerder: ‘Het woord ‘leer’ klinkt vandaag niet prettig in de oren, maar van allergieën kunnen we niet leven.’

Ik lees hierin een pleidooi om de catechese in de kerk zeer serieus ter hand te nemen. Dat kan niet anders als we beseffen wat er in de overlevering van de geloofsleer op het spel staat. Behalve de hierboven genoemde notie van de eeuwigheid vinden we als doelstelling voor de catechese in de tijd van de Reformatie al het getroost kunnen leven, hier en nu. Die troost, dat houvast, was in de zestiende eeuw nodig, een tijd van oorlog, van vele ziekten die tot de dood konden leiden. Dat houvast en die troost mogen we evenmin onthouden aan jongeren uit 2013, al zo vaak beschadigd in (gebroken) gezinnen of verwond door het moderne leven, onzeker vanwege alles wat er te kiezen is. Het bijzondere van het leren in de Schrift is dat dit onderricht gericht is op het leven, ons dagelijkse bestaan, waarin God onze voeten wil zetten op een weg van vrede.

Toekomst

Investeren in de catechese is daarbij ook investeren in de kerk. Wie zijn de ambtsdragers van de toekomst, wie vormen het leidinggevende kader op de verenigingen? Elke ondernemer zal rekenen met de toekomst van zijn bedrijf. Vanuit die visie gedacht is het een onmogelijkheid om als kerk, als ouders van gedoopte kinderen niet uit te zien naar en toe te zien op de catechese.

Het is de tijd om op Gods verbondstrouw te focussen, te letten op Hem Die ooit echter ook opmerkte: ‘Och, had Mijn volk naar Mij geluisterd, was Israël in Mijn wegen gegaan!’ (Ps.81)

P.J. Vergunst