Gericht op tijdgenoten
Welk licht werpen de oudtestamentische profetieën op de tijd waarin wij leven en wat vertellen ze over de toekomst? Waartoe roepen ze ons op? Deze vragen dringen zich op aan iedereen die de boeken van de oudtestamentische profeten leest en als woorden van de levende God beluistert.
Voor sommige christenen ligt de actualiteit ervan in het feit dat ze regelrecht over onze tijd spreken. Anne Graham Lotz (een dochter van de bekende evangelist Billy Graham) stelt bijvoorbeeld dat in onze tijd Ezechiël 38-39 in vervulling gaat.
In vervulling
In deze profetie wordt beschreven hoe Israël ‘in de laatste dagen’ wordt aangevallen door een gevaarlijke coalitie onder leiding van Gog, een vorst uit het verre noorden. Onder Gog moeten we, aldus Anne Graham Lotz, Rusland, Turkije en Iran verstaan. Nu president Trump de Amerikaanse troepen uit Noord- Syrië teruggetrokken heeft, zullen die gezamenlijk Israël aanvallen. Het herstel van het volk Israël, zoals dat in Ezechiël 37 beschreven is, heeft in 1948 plaatsgevonden. Binnenkort zien we de vervulling van Ezechiël 38-39 en uiteindelijk loopt het uit op een zegenrijk millennium (Ezechiël 40-48), waarvan Jeruzalem het middelpunt is.
We leven – haars inziens en ze staat daarin zeker niet alleen – in een apocalyptische tijd, waarin oude profetieën vervuld worden. Wat God voorzegd heeft, zien we voor onze ogen gebeuren. Als we alle profetieën goed uitleggen en in het juiste verband zetten, krijgen we een totaalbeeld van de toekomst, die zich voor onze ogen zal ontrollen.
Aansprekend
Zo’n verbinding tussen profetie en actualiteit spreekt aan. Is dit niet de beste manier om de profetieën te lezen? Zo worden ze ineens hoogst actueel. Wat God ooit voorzegde, gaat gebeuren en wij zijn er wellicht getuigen van. Tegelijk kan er ook aarzeling en wantrouwen ontstaan bij een dergelijke manier van bijbellezen. Kun je zomaar zeggen dat Ezechiël 38-39 nu vervuld worden? Vroeger dachten mensen ook dat zij de vervulling zouden meemaken. En doen we op deze manier wel recht aan de tekst en de bedoeling van de profetie? Zijn de afzonderlijke profetieën wel te vergelijken met puzzelstukjes, die – mits goed aan elkaar gelegd – het plaatje vormen van de toekomst?
Opvallend is wel de grote plaats die in de bovenstaande uitleg aan het concrete volk Israël wordt gegeven. De eeuwen door hebben veel christelijke theologen de profetieën vooral geestelijk uitgelegd. Zij beschouwden ‘Israël’ als de kerk van God, voornamelijk bestaande uit gelovigen uit heidenen en ook uit bekeerde Joden. De uitleg had niet zoveel met het concrete Israël te maken. Deze opvatting vinden we bijvoorbeeld op verschillende plaatsen terug in de Kanttekeningen bij de Statenvertaling.
Leeswijzer
De genoemde vragen en opvattingen vereisen een nadere doordenking. Wat is een goede methode om met vrucht de bijbelse profetieën te lezen en daarbij de boodschap voor onszelf, Israël en de wereld te ontdekken? Om zo’n leeswijzer op het spoor te komen, is het belangrijk eerst iets te zeggen over de manier waarop de profetie in de Bijbel functioneert.
Zo krijgen we inzicht in de manier waarop de profetie over de toekomst spreekt. Profetie kwam niet alleen in Israël voor. Ook de volken rondom kenden profeten: mensen die in geestvervoering spraken en zo de boodschap van de goden aan stervelingen doorgaven. Een kenmerkend verschil is echter dat de ware profeten altijd spreken namens de Heere, de levende God. Hij
Als de profeten Gods heil verkondigen, grijpen ze terug op de eerdere beloften die God gegeven heeft en op het handelen van God in het verleden. Wat God eens deed, is een voorbode en garantie van Zijn toekomstig handelen. Hij laat niet los wat Zijn hand begon.
In de nieuwe toekomst zal God Zijn volk opnieuw in het land laten wonen. De stad Jeruzalem die in de ballingschap verwoest was, zal herbouwd worden. Er komt een nieuwe tempel en een nieuwe Zoon van David. De tweedeling van het volk in een Noord- en Zuidrijk (tien en twee stammen) zal ongedaan gemaakt worden. Kortom, God zal weer aan Zijn verbond gedenken en Zijn verbond met Israël hernieuwen en hen ook innerlijk veranderen (Jer.31:27-34; Ez.36:24-27). De toekomst zal daarbij nog mooier worden dan het verleden.
Verkondiging
De profetische verkondiging baseert zich op Gods verbond en roept op tot geloof in de Heere, Die de geschiedenis leidt en deze wereld bestuurt. Naar hun aard waren profeten vooral predikers. Wij hebben soms de neiging profeten vooral als voorspellers te zien van de toekomst. Deze opvatting is veel te beperkt. De profeten spraken zeker over Gods toekomst, maar de meeste tijd gebruikten ze om het volk te overtuigen van hun zondige handelen en op te roepen tot bekering.
De profetische prediking richt zich allereerst tot de eigen tijdgenoten. Soms kan de voorstelling leven dat een profetie over de hoofden van de oorspronkelijke luisteraars heengaat en zich vooral of zelfs uitsluitend richt op latere hoorders. Voor de oorspronkelijke hoorders moeten dan de profetische woorden als een raadsel geklonken hebben. Dit is in tegenspraak met de concrete roeping die de profeten hebben jegens hun tijdgenoten. Wel kan een latere generatie nog meer de diepte van de profetie begrijpen (1 Petr.1:10-12) en is ze ook voor hen bedoeld, maar de tijdgenoten van de profeet waren de eerst aangesprokenen.
De profetie sluit aan bij de belevingswereld van de toenmalige hoorders en staat daarom vol met verwijzingen naar actuele gebeurtenissen. Dit maakt voor latere lezers profetische teksten soms moeilijk te begrijpen, omdat we zonder kennis van de context en historische achtergrond de gebruikte beelden niet goed verstaan. Het geeft echter aan de profetische taal een eigen kleur en zeggingskracht.