column

De laatste preek

Het was op oudejaarsavond van het jaar 1929 dat de hervormde predikant ds. W.J. Kolkert, toen predikant te Hierden, zijn laatste preek hield.

De tekst koos hij uit Psalm 119:59: ‘Ik heb mijn wegen bedacht, en heb mijn voeten gekeerd tot Uw getuigenissen.’ Ds. Kolkert benadrukt in de schriftelijk overgeleverde preek dat het ‘bedenken van de wegen’ past bij oudejaarsdag. Uit de preek: ‘Een gansch jaar ligt daar weer achter ons. Die dagen, weken en maanden zijn door ons doorleefd – maar hoe?’ En verder in de preek, na de tussenzang: ‘Nog een weinig tijds (…) en gij zult ten grave dalen en zal het uurwerk van uw leven zijn afgeloopen, terwijl de wijzer van uw levensklok dan zal stilstaan op het geheimzinnige woord: Eeuwigheid!’

Opmerkelijke woorden. De uitgave van deze eenvoudige, ernstige preek was namelijk niet zomaar. Bij het voorwoord van de preek schrijft ouderling J. Brons in 1930: ‘Het was op den plechtigen Oudejaarsavond van 1929. Ongedacht was het voor ons, als het ware zijn afscheidsrede. In den nacht van Oud- op Nieuwjaar werd hij ongesteld en zijn arbeid was ten einde. Zijn krankheid was van korte duur. In den vroegen morgen van den 13den januari 1930 nam de Heere hem van ons weg.’

Hoe kom ik bij deze hervormde predikant? Mijn eigen vader is inmiddels al ruim 25 jaar geleden overleden. Hij deed na zijn pensioen onderzoek naar het leven en werk van zijn vader, mijn opa dus, ds. B. Toes. In het archief dat mijn vader naliet vond ik deze preek, aan hem gestuurd door een zoon van ds. Kolkert, eveneens predikant. Mijn grootvader heeft lange tijd de oud gereformeerde gemeente van Kinderdijk gediend. De levensverandering zette bij hem in onder de prediking van deze ds. W.J. Kolkert, die destijds stond in Zunderdorp, een vlek boven Amsterdam. Mijn grootvader was daar als jonge man actief als loonarbeider in de landbouwgebieden rondom Amsterdam. De prediking van ds. Kolkert betekende een ommekeer in zijn leven.

Ik mailde onlangs hierover met onze predikant. Hij verwoordde treffend wat ik ook dacht bij het lezen van de preek: ‘Begrijp ik nou goed dat uw oud gereformeerde opa is bekeerd onder een hervormde prediking? Dat is mooi om te horen.’

R. Toes

Dit is de laatste column van drs. R. Toes. Vanaf volgende maand doet ds. J. Maasland mee in het columnistenkwartet.