Waar bent u naar op zoek?

De kerk in het land van de Reformatie

27-01-2014

Duitsland staat nog steeds bekend als het land van de Reformatie, waar Luther meer dan wie ook de Hervorming van 500 jaar geleden belichaamde. Dr. Victor E. d’Assonville over de kerk in dit land van de Reformatie anno 2014.

Na de chaos van de eerste godsdienstoorlogen tussen protestantse en rooms-katholieke veldheren en hun aanhangers, vond in 1555 het godsdienstgesprek van Augsburg plaats, dat uitliep op de Godsdienstvrede van Augsburg. Niet alleen de rooms-katholieke, maar ook de lutherse godsdienst werd erkend en wel met de formule eius regio, cuius religio (van wie het land is, is ook de godsdienst). Dit hield in dat een prins, hertog, koning of welke wereldlijke machthebber van een gebied dan ook de godsdienstige oriëntatie van zijn grondgebied, van zijn onderdanen bepaalde.

Andere godsdienstoorlogen – vooral de verwoestende Dertigjarige Oorlog (1618-1648), die samenviel met de laatste dertig jaar van de Tachtigjarige Oorlog in de Nederlanden – leidden tot de onderhandelingen die na 1640 plaatsvonden. Resultaat van deze ingewikkelde onderhandelingen tussen de Europese grootmachten was voor de Lage Landen de Vrede van Münster en voor de rest van Europa de Vrede van Westfalen (1648). Nu genoot de gereformeerde belijdenis eindelijk officieel erkenning.

De verdeling in nationale landskerken (Landeskirchen) van de protestantse kerk in Duitsland tot op vandaag is een erfenis van Augsburgse Vrede (1555) en de Vrede van Westfalen (1648). Sindsdien zijn er overwegend protestantse (in het noorden en oosten) en rooms-katholieke gebieden (behalve Münsterland vooral in het zuiden, Beieren) in Duitsland.
Overigens verliep de geschiedenis van de kerk voor en na Münster (1648) in de Duitse gebieden – een verenigd Duitsland was er pas veel later, na 1870 – totaal anders dan in de Nederlanden.