Boekbesprekingen
Martine Oldhoff Kijk op de ziel. KokBoekencentrum Uitgevers, Utrecht; 51 blz.; € 6,99.In onze samenleving komt het spreken over de ziel steeds meer op als tegenhanger van een mensbeeld waarbij alleen het lichamelijke ertoe doet. De schrijfster stelt dat het van belang en zinvol is om het woord ziel in het christelijk geloof en in de kerk weer te gaan gebruiken. Er bestaat in de kerk weerstand tegen het spreken over de ziel, omdat de ziel – in navolging van Plato – vaak gezien is als een onsterfelijke kern van de mens, onafhankelijk van God. Daarnaast is er angst dat aandacht voor de ziel verwordt tot een egoïstisch bezig zijn met eigen heil, waarbij de ander in nood uit het oog verdwijnt.
De ziel van de mens moet gewonnen worden voor Christus, de Gekruisigde en Opgestane Heer. Wie zoiets in een lezing zegt tijdens een vergadering van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland, durft te prikkelen én moet zich goed en grondig theologisch verdiept hebben. Dat laatste is zeker het geval. Martine Oldhoff doet al enkele jaren onderzoek naar de ziel aan de Protestantse Theologische Universiteit en hoopt op dit onderwerp te promoveren.
De in boekvorm uitgegeven lezing heeft een gedegen inhoud en een praktische spits. Ze kent vijf hoofdstukjes. Aan het eind van elk hoofdstuk staat een aantal vragen die de inhoud van het hoofdstukje en de belevingswereld van de lezer recht doen. Het boekje kan gebruikt worden voor het geloofsgesprek in de gemeente.
In de Bijbel staat de ziel voor ons eigen geschapen Ik met alles wat er in dat Ik omgaat. Ze is geen kostbaar juweel of goddelijke vonk, maar een kern die de Geest open wil maken zodat ze gericht raakt op God (helaas wordt God naast Hij ook met Zij weergegeven). De nauwe relatie ziel – lichaam wordt besproken. In het laatste hoofdstuk wordt aangegeven hoe wezenlijk de kerk is als oefenplaats voor de ziel, in het bijzonder in de eredienst en rond de sacramenten.
Er zijn verschillende oorzaken waardoor sinds de jaren zestig van de vorige eeuw veel spiritualiteit uit de kerk verdwenen is (zie Arjan Plaisier, Zorg voor de ziel). Aandacht voor de ziel en de persoonlijke relatie met God lijdt bloedarmoede, met alle gevolgen van dien. Het boekje Kijk op de ziel is een waardevolle verademing. Helder en evenwichtig wordt gesproken over de verhouding lichaam – ziel. Sterk is de aandacht voor de schepping van onze ziel door God, de vernieuwing van onze ziel door Christus en de Heilige Geest. De verzoening van onze zondige ziel door Christus blijft helaas onderbelicht. Ter lezing aanbevolen.
S.J. Verheij, Barneveld