blog

Impressie van de synode

Ontzorgen als beleid

Voor het laatst kwam de protestantse synode vorige week met 150 afgevaardigden bijeen. Ze stelde het beleidsplan voor de komende vier jaar vast. ‘Hoe vertalen we de liefde van de Heer, die de hartslag van het leven is, in beleidskeuzes?'

Werken in een krimpende kerk, die werkelijkheid ervaar je tijdens drie synodedagen. Bij vrijwel alle thema’s komt aan de orde dat de kerk niet alleen in de marge van de maatschappij gekomen is, maar dat ze zelf met minder mensen en middelen haar taken verricht. Een beleidsplan is dan een nuttig instrument om het vizier scherp te houden: Wat doen we de komende jaren, en wat doen we voorlopig niet?

Visienota

Het is goed als kerkenraden en gemeenteleden betrokken zijn op wat er in de synode gebeurt. Wat op landelijk niveau besloten wordt, raakt de plaatselijke gemeenten. Al beseffen veel kerkenraden niet wat de synode doet, veel synodeleden beseffen wel wat er in de gemeenten gebeurt. Dat merk je als het beleidsplan aan de orde is, de doorvertaling van de visienota ‘De hartslag van het leven’, die de synode een halfjaar geleden vaststelde. Die nota wil ‘moed geven om te geloven en (nieuwe) zin geven om kerk te zijn’.

De visienota zet in bij wát de kerk gelooft, ‘het leven dat ons wordt gegeven, de verzoening die ons wordt aangereikt, God zelf’. Van daaruit wordt aandacht gevraagd voor de vormen van kerk-zijn, voor de plaats in de samenleving, voor de relatie met de migranten.

Op drie beleidsthema’s zal de kerk zich de komende jaren richten:

– het stimuleren van nieuwe vormen van kerk-zijn;

– het ontzorgen van gemeenten;

– Kerk in Actie als bondgenoot.

Platteland

Het eerste punt heeft ermee te maken dat het gemeenten niet meer lukt om op de oude voet verder te gaan – op het platteland gaan deze ontwikkelingen nog sneller dan in de steden! – of omdat nieuwkomers of anderen zich niet thuisvoelen bij onze vormen van kerk-zijn. Speerpunt is daarom de vorming van honderd pioniersplekken.

Het tweede punt moet verlichting bieden aan gemeenten die vooral bezig zijn met overleven, met de last van een oud, monumentaal kerkgebouw. De kerk wil via een op te richten stichting de zorg voor dit gebouw uit handen nemen en stelt een pool van predikanten in die in gemeenten kunnen werken die geen eigen dominee meer kunnen financieren. Als hiervoor jonge predikanten benaderd worden, kunnen ze zo tegelijk in het ambt ingroeien.

Het derde punt wil het eigenaarschap van zending en (wereld)diaconaat in de gemeenten versterken. Ons eigen land is vanwege de economische crisis daarbij eveneens in beeld. Kerk in Actie wil het model van het project SchuldHulpMaatje ook toepasbaar maken voor hulpvragen rond mantelzorg.

Pastorale ronde

Voordat de synode het beleidsplan unaniem aanvaardde, werden er wel veel kanttekeningen bij geplaatst.

De Commissie van Rapport (een groepje synodeleden dat gezamenlijk een agendapunt voorbereidt) waarschuwde ervoor de thema’s uit het vorige beleidsplan – missionair werk en jeugdwerk – goed te continueren.

Dr. R. de Reuver sprak namens de Generale Raad van Advies over een daadkrachtig beleidsplan, dat zonder te somberen de context van de kerk honoreert. Hij noemde het raadzaam de relatie tussen de dienstenorganisatie en de gemeenten theologisch te doordenken.

Oud.-kerkrentmeester J.P. Karstens (classis Leiden) vroeg of het bestaande instrumentarium echt onvoldoende was om de gemeenten te ontzorgen. Hij vond het belangrijk oude kerkgebouwen in stand te houden, omdat die verwijzen naar de aanwezigheid van de gemeente en naar het geloof in God.

Ds. M. van Dam (classis Gorinchem) constateerde aandacht voor zeer kleine gemeenten, maar vroeg aandacht voor kleine, vitale gemeenten, die getroffen zijn door de nieuwe regeling voor predikantstraktementen. ‘Zij zijn geholpen met een iets lagere afdracht.’ H.J. Feenstra, de directeur van de dienstenorganisatie, antwoordde dat de kerk hier over vier jaar serieus naar zal kijken. ‘Nu zetten we in op de pool van predikanten.’

Ds. F. van Roest (classis Katwijk) zei dat veel gemeenten geholpen zijn met een pastorale ronde, omdat de uitdagingen van deze tijd groot zijn. ‘Het geloof is er nog, het gebed, het kader, maar er is hulp nodig. De kerk gaat pionieren, terwijl de aandacht voor veel kwetsbare gemeenten dringend is.’ Hij bepleitte het centraal stellen van de prediking, het pastoraat, het gewone jeugdwerk. ‘Daar mag weer glans in komen.’

Mw. ds. H.A. Smits (classis Hoorn-Enkhuizen) vroeg naar de leermomenten van de inzet van de wika’s, de werkers in kerkelijke arbeid in de Hervormde Kerk.

Ds. J. Swager (classis Harderwijk) wilde weten of de kerk zicht had op zinzoekers. ‘Is het niet zo dat mensen zich niet willen overgeven aan Christus?’

Flexibeler

Directeur Feenstra zei in zijn beantwoording dat de komst van een pool van predikanten geen overstap naar centraal werkgeverschap is. ‘Ik zoek slechts ruimte om flexibeler te reageren op vragen vanuit het grondvlak.’ Hij is ‘al blij als er volgend jaar zes predikanten in deze pool zitten’. En hij benadrukte dat tachtig van de honderd pioniersplekken vanuit de plaatselijke gemeenten moeten ontstaan.

***

Simpele oplossingen zijn er voor de kerk in 2012 niet, zoals de directeur van het Evangelisch Werkverband, Hans Maat, die voor de radio wel gaf: ‘Ik word boos als ik let op al die aandacht voor kerkgebouwen. Laten we naar Handelingen 2 kijken, waar de gemeente in een bovenzaaltje het brood brak en bad.’ Ondertussen moet aandacht voor vormen en noodzakelijke zorg voor het kerkgebouw niet concurreren met de concentratie op de kern, waar ds. Van Roest op wees: de prediking, het pastoraat, het gewone jeugdwerk. Zet er het diaconaat en het missionaire werk bij. Het is een kwestie van visie – zoals verwoord in ‘De hartslag van het leven’ – en goed beleid als daar de focus op blijft vallen.

Zo mogen alle werkers in de kerk dienstbaar blijven, ook de komende vier jaar.

P.J. Vergunst

Volgende week meer over het besluit over de toekomst van Hydepark en de bezinning die de synode had over arbeid.