blog

Lijden als megafoon om wereld wakker te schudden

Meet God onze schouders?

Met goede bedoelingen kunnen er in het pastoraat opmerkingen gemaakt worden die de ander bezeren, niet verder helpen, of die zelfs niet bijbels zijn. Meet God echt eerst onze schouders voor Hij er een last op legt?

Met teleurstellingen, verdriet of ziekte heeft ieder mens op een bepaalde tijd te maken, al beseffen we tegelijk dat er een enorm onderscheid in de wereld is. Ook in een tijd van forse bezuinigingen in ons land kunnen we niet van binnenuit meevoelen met die moeder in de Hoorn van Afrika die te midden van de droogte nergens water vindt, met die vader die meegetrokken wordt in een wrede stammenoorlog in zijn regio. Ook als de positie van christenen in onze maatschappij moeilijker wordt, hebben we geen besef van wat het is vanwege vervolging in het geheim als gemeente te moeten samenkomen. Nederland is een welvarend land, waar vrijheid van godsdienst heerst.

Zuchtende schepping

Ondanks die bevoorrechte positie geldt ook voor ons land dat ‘de schepping aan de zinloosheid onderworpen is’ en ‘weten we dat heel de schepping gezamenlijk zucht en in barensnood is’, zoals Paulus de consequenties van de zondeval in Romeinen 8 beschrijft. Binnen de christelijke gemeente zijn we er helaas snel aan gewend dat mevrouw A chronisch ziek is en pijn lijdt, dat meneer B vanwege zijn handicap in alles van anderen afhankelijk blijft, dat familie C zichzelf helemaal geeft in de dagelijks zorg voor hun invalide kind.

Dankbaar kun je ondertussen zijn voor het feit dat ouders de kracht ontvangen voor hun gehandicapte kind te zorgen. ‘Gelukkig dat hij geboren is in een omgeving waarin liefde heerst.’ Ja, dat is ook zo. In dat verband lees ik echter nogal eens de opmerking dat ‘God eerst onze schouders opneemt, voordat Hij er een last op legt’. Daarmee wordt niet minder gezegd dan dat de Heere gedacht heeft dat dit gezin of die familie deze zware last wel kan dragen. Pastoraal bedoeld, maar ook een juiste gedachte? Nee.

Menselijke maat

De onderbouwing van deze opmerking komt uit 1 Korinthe 10, waar we lezen dat ‘God niet zal toelaten dat u verzocht wordt boven wat u aankunt’, ‘maar Hij zal met de verzoeking ook de uitkomst geven om die te kunnen doorstaan’. We mogen deze tekst niet zo uitleggen dat de Heere als het ware beziet wie er sterke benen en stevige schouders heeft, om dan in zijn of haar leven een zwaar kruis te geven, terwijl anderen minder aan zouden kunnen en daarom minder groot leed ontvangen. De troost voor de mens moet dan zitten in de wetenschap dat God voorzien heeft dat zij zoveel aankunnen. Ik kwam deze uitleg onlangs weer tegen in de vragenrubriek van een christelijke internetsite.

In het geciteerde vers uit 1 Korinthe 10:13 wil Paulus de gemeente bewaren voor moedeloosheid, omdat de verzoeking die de gemeente treft de menselijke maat niet te boven gaat. De christenen in Korinthe worden niet op zichzelf teruggeworpen, op hun eigen draagkracht en hun geloofsovergave, maar op God. Immers, de Heere is getrouw en zal uitkomst geven.

Bartimeüs

In het lijden leren we niet te kijken naar onze eigen kracht, maar te zien op Gods ontferming, die realiteit geworden is in Jezus, de Zoon des mensen. Als Hij uit Jericho vertrekt, ontmoet Hij Bartimeüs, de enige zieke of gehandicapte die in de evangeliën een naam heeft. Voor deze man zonder mogelijkheden was bedelen zijn leven en zijn toekomst. Hij staat model voor hen die afhankelijk zijn, elke dag opnieuw. Ondanks Zijn volle programma – de omstanders zijn ervan overtuigd dat Jezus belangrijker werk te doen heeft – toont Hij meedogen met de blinde bedelaar. Hij leert de gehandicapte zijn heil bij Hem te zoeken en laat alle getuigen van deze genezing in het omzien naar de ander een voorbeeld na.

Vernieling en ellende

Dagelijks vertelt de krant of het journaal ons over voortdurend menselijk leed. Het is een refrein dat bij het leven op aarde hoort, dat mismoedig kan maken en zorgt dat we het hoofd afwenden. Het overgrote deel van het lijden op deze wereld doen mensen elkaar aan. Het zijn mensen die wapens uitgevonden hebben en die gebruiken, het zijn kinderen die elkaar op school of via internet pesten, het zijn leiders van een volk die voorop gaan in het aanzetten tot haat. In Romeinen 3 lezen we over de mens dat ‘zijn voeten snel zijn om bloed te vergieten, dat vernieling en ellende op zijn wegen zijn’. De catechismus spreekt over onze geneigdheid God en de naaste te haten, de oorzaak van veel lijden.

Daarnaast is er echter ook lijden dat ons niet door medemensen aangedaan wordt, maar ons uit Gods hand toekomt. De achttien op wie de toren in Siloam viel, hadden niet meer schuld dan degenen die in Jeruzalem wonen (Luk.13:4). Van de nabestaanden van die achttien mensen heeft God echter niet eerst de schouders gemeten, om te zien of zij het verdriet vanwege een geliefde konden dragen. Hij heeft een ander doel.

C.S. Lewis

In onze zonden kunnen we blijven voortleven, maar lijden en pijn kunnen we niet blijven negeren. De Engelse verdediger van het christelijk geloof C.S. Lewis schrijft dat God ‘tot ons fluistert in onze genietingen, spreekt tot ons geweten, maar roept in ons lijden’. Bekend is zijn uitdrukking dat het leed Gods megafoon is om een dove wereld wakker te schudden, overigens ‘een verschrikkelijk instrument om te gaan zien dat ons geluk alleen in Hem ligt’.

Alleen wie in het geloof aan de Heere verbonden is, zal deze handelwijze van God opmerken. God laat zien dat ons eigen geluk een zeepbel in eigen hand is, dat een leven dat gekenmerkt wordt door brood en spelen, of door geld, seks en macht, door werken en slapen een schijnwerkelijkheid is. Nog een keer Lewis: ‘Juist op dit punt, waar Gods handelen het wreedst lijkt, verdient dit neerbuigen van de Allerhoogste de meeste lof.’

Uniek lijden

Lijden heeft in de Bijbel niets van doen met gelaten over je heen laten komen. Lijden wil de volgelingen van Christus wat leren, opdat er winst uit het lijden te voorschijn komt. Dat betekent niet kijken naar de eigen draagkracht, maar letten op Gods doel met ons concrete leven. Paulus heeft in het lijden geleerd dat in zijn zwakheid Gods kracht volbracht werd.

Wie in dit leven lijdt vanwege chronische depressiviteit, ernstige ziekte of seksueel misbruik, vindt houvast in het unieke lijden van Jezus Christus. De dood en de zonde heeft Hij hun macht ontnomen. Hij lijdt in alles mee met degenen die door Hem tot God gaan. Daarom is er in Zijn lijden veel vertroosting, daarom is ons verdriet niet zonder bodem.

In gehoorzaamheid aan Zijn Vader heeft Jezus de weg van het lijden gelopen én heeft Hij de heerlijkheid bereikt. Om die reden kan de Bijbel voor Gods kinderen een sterke relatie tussen lijden en heerlijkheid leggen en mogen zij uitzien, perspectief hebben. Het lijden van deze wereld verliest het in de weegschaal van de komende heerlijkheid, die nog geopenbaard worden zal.

Geest

Voor Paulus mag het tegenwoordige lijden dus niet te veel aandacht krijgen. Want de Geest van God maakt de hoop levend, de hoop op de tijd waarin een nieuw lichaam ontvangen is. Die hoop moet al ons leed verzachten.

P.J. Vergunst