column

Nanaia

Het was oud nieuws uit Nijkerk, verkondigd door een predikant binnen de Protestantse Kerk in Nederland, dat Jezus niet echt bestaan heeft en het christendom op oudwijfse fabelen berust.

Vele kritische onderzoekers en esoterische denkers gingen de dominee van de Veluwse Vredeskerk voor in de ontkenning van ‘de historische Jezus’. Collega Gijsbert van den Brink heeft er als doctor ecclesiae in dit weekblad al het nodige over gezegd.

Om er als historicus iets aan toe te voegen, ontleen ik enige ‘indirecte bewijsvoering’ voor de evidentie van Jezus’ leven aan een andere VU-hoogleraar, oudheidkundige Bert van der Spek. Hij oreerde onlangs over een Babylonische profeet in het jaar 133 voor Christus – dat laatste volgens de jaartelling die wij sinds de Middeleeuwen hanteren.

Kleitabletten vertellen over een schipper, die zich in de stad Borsippa tot het volk richtte in naam van de godin Nanaia. Hij waarschuwde tegen dreigend gevaar van de kant van ‘een sterke god, de vernietiger van uw goden’. Veel mensen waren onder de indruk, maar de heersende tempeldienaars kwamen in verzet. De boodschapper van slecht nieuws moest zijn optreden met de dood bekopen.

De profeet van Nanaia was slechts een van de vele predikers die in roerige tijden in het Middellandse Zeegebied hun stem verhieven. In zekere zin was hij een voorloper van Jezus van Nazareth, geboren tussen 7en 4 voor Christus, en vermoedelijk in het jaar 30 in Jeruzalem terechtgesteld als een opstandeling in Palestina. Jezus sprak echter in Naam van de God van Israël, waarschuwde voor de vernietigende macht van de satan, en bracht goed nieuws over een Koninkrijk van vrede en gerechtigheid.

Indertijd wees de wijze farizeeër Gamaliël op vorige visionaire leiders, zoals Teudas en Judas. Maar ja, dat staat in de Handelingen der Apostelen. Ik weet niet of de Nijkerkse bijbeluitlegger dit boek van de evangelist Lukas als historische bron erkent. Misschien brengt een oriëntatie in de wetenschap van de antieke geschiedenis hem tot nieuw inzicht. Dan ziet ook onze neognosticus dat het verhaal van Jezus in alle opzichten past in de religieuze, sociale en politieke werkelijkheid van zijn tijd.

Fred van Lieburg