column

Geesteswetenschappen

Jarenlang was het duidelijk aan de Vrije Universiteit. De theologen en de filosofen zaten op de hoogste verdiepingen van de Kuyperkolos.

Direct daaronder vertoefden de taal- en letterkundigen en historici. Overige wetenschappers bivakkeerden aan lager wal of elders op de campus.

Sinds enkele jaren laat de duidelijkheid te wensen over. In het hele hoofdgebouw maakten afzonderlijke werkkamers plaats voor kantoortuinen. Gesloten inrichtingen, alleen toegankelijk voor pasjeshouders, die elk bureau mogen veroveren om in te loggen in het vrije universiteitsnetwerk. Faculteiten verhuisden één voor één. Theologie en filosofie zitten nu op twee en drie – neerkijkend op de Protestantse Theologische Universiteit, de aanleunwoning van de VU. Zelf ben ik, na twintig jaar zwerven van het ene naar het andere letterenhok, enkele geledingen opgewaardeerd. Ik zweef nu ter hoogte van de veertiende etage, waar ooit de geesten van Augustijn en Baarda rondwaarden en tot voor kort Brinkman en Van de Beek de scepter zwaaiden. Het valt te vrezen dat ik deze column schrijf op de vlek – zo noemen de opperbouwmeesters dat hier tegenwoordig – waar de geesteskinderen van Kuitert werden geboren.

Laat niemand geloven dat dit alles maar een kwestie is van logistiek. De symboliek spat ervan af. De theologen daalden diep, de humaniora steeg het naar het hoofd. De taalwetenschappers voelen zich geen nederige dienstmaagden van de godgeleerdheid meer. Bovendien waart inmiddels het fusiespook rond. Letteren en wijsbegeerte zijn verenigd tot de faculteit der geesteswetenschappen. Boze tongen beweren dat godgeleerdheid daarbij mag invoegen om de hokjesgeest voorgoed te overwinnen. Lees mijn lippen: binnen afzienbare tijd is de inwoning een ‘bestuurlijke realiteit’.

Voor de geesteswetenschappers hoeft het niet, de meeste godgeleerden willen het eigenlijk niet. Ik begrijp wel waarom – wéér een theologische faculteit ter ziele – maar ook weer niet helemaal. Geestelijke kennis gaat toch boven letterkennis? Godgeleerden hebben pas echt verstand van letteren. De tekstlezers hebben uitleggers nodig. Als wetenschap over levensvragen gaat, horen geloof, rede, taal en geschiedenis bij elkaar.

Ten slotte zou ook een beetje liturgie de letteren geen kwaad doen. Op het dak van de VU bevindt zich nog altijd de kerkzaal, compleet met pijporgel en carillon. Collega’s theologen, vrienden der waarheid, kom hogerop!

Fred van Lieburg