column
Katholisering
Het was me voor gereformeerdebonders het weekje wel. Eerst de inhuldiging van Herman Paul in Groningen, daarna een interview van Tijs van den Brink met broer Gijsbert in Nijkerk. Een professor aan zijn alma mater en een profeet in zijn vaderland.
Herman sprak over de zichzelf vervullende profetieën van theologen en historici. Die plakken etiketten op tijdperken of geven namen aan ontwikkelingen. En als die termen maar lang genoeg rondzingen in de media, gaan mensen er niet alleen in geloven, maar geven ze ook richting aan hun doen en laten.
Neem de Verlichting. Sinds de negentiende eeuw dient dit toverwoord voor van alles wat mooi en lelijk was in de achttiende eeuw, de tijd van vooruitgang en het pad der deugd. Ook binnen de gereformeerde gezindte is het een soort antireligieuze verzamelterm, die je kunt gebruiken als zondebok of schrikbeeld. Wil je iets afkeuren of opheffen, dan helpt het om te zeggen dat de geest van de Verlichting erachter schuilt.
Herman onthulde de macht van het begrip’ secularisatie’. Opgeworpen door dominees als diagnose van het christendom dat lijdt aan – jawel – de Verlichting, namen sociologen het over als aanduiding van een onomkeerbaar proces in de westerse wereld. Historici kwamen er aan te pas om de waarheid te zeggen: religie verdwijnt helemaal niet uit de moderne wereld. En nu wordt het, aldus de geschiedfilosoof, tijd om uit te leggen waarom het mis ging. Opinieleiders en opvoeders lieten zich te gemakkelijk ringeloren door ‘grote verhalen’.
Gijsbert van den Brink blikte vrijmoedig vooruit met het oog op een conservatief protestants stadje op de Veluwe. Naast verdergaande secularisering ontwaarde hij – toe maar – evangelicalisering, katholisering, oecumenisering en consolidering. Geeft hij nu deze ontwikkelingen zelf een zetje door ze alleen al zo te benoemen?
Als onze bondsprofessoren beiden gelijk hebben, kunnen we de nabije toekomst van christelijk Nederland dus in verschillende richtingen naar onze hand zetten. Zouden we uit de bonte waaier mogen kiezen, dan zou ik gaan voor katholisering. Een beetje minder oecumene en evangelicalisme, een beetje meer orthodoxie en liturgie. Oriëntatie op wat de kerk al eeuwen gelooft, belijdt en beleeft. Solide katholiek – een wenkend perspectief.
Fred van Lieburg