column

Vernieuwingsmythe

Onze cultuur wordt beheerst door vernieuwing en verjonging. We kunnen niet meer niet denken in termen van vooruitgang en vernieuwing.

Dat is bijvoorbeeld mooi te zien in de politiek. Veel politieke partijen werken van tijd tot tijd ervaren politici weg: te oud, te vastgeroest. Het gevolg is wel dat het de gevestigde politiek met name de laatste jaren ontbreekt aan doordachte visies. Politieke partijen zijn speelballen geworden voor populisme en avonturisme.

Jong en nieuw, dat is het ideaal. En uiteraard vinden onze jongeren het heel normaal dat zij het ijkpunt zijn. Ze zien immers om zich heen dat oud worden in ieder geval één belangrijk dilemma oplevert: hoe blijf ik jong…

De bioloog Midas Dekkers verzet zich meesterlijk tegen deze dwaasheid. Hij rekent af met de homo adidas, met 70-jarigen die zo verschrikkelijk hun best doen om er als 60-jarigen uit te zien. In een interview zei hij eens: ‘Het gebeurt dat ik voor het raam zit en iemand van onze leeftijd voorbij zie komen. Een opa gehuld in een paars trainingspak, hijgend en puffend. Dan denk ik altijd aan mijn eigen opa, die gewoon een vest aan had met een gouden horlogeketting en die de as van zijn sigaar morste op zijn broek en op zijn kleinkinderen. Hier is biologisch iets niet in orde.’

Niet alleen biologisch, lijkt me. Die verjonging en vernieuwing is een mythe die ook rechtstreeks te maken heeft met het vooruitgangsgeloof van de Verlichting. Voor onze hooggeïndustrialiseerde samenleving is die mythe misschien zelfs onmisbaar. De reclame bijvoorbeeld, een vast onderdeel van onze cultuur, berust volledig op die mythe. Als er niets nieuws meer zou zijn, stopt de handel. Zo wordt gevreesd. Vandaar die overspannen reacties op een gezonde correctie van paar procentpunten minder economische groei.

Door deze oriëntatie op vernieuwing zien we dat de wijsheid van verleden, de wijsheid van Gods Woord ook, niet zelden wegvalt. De diepere dimensie gaat ontbreken. Het leven wordt eendimensionaal. Onze kinderen komen mede daardoor in een volkomen efficiënte wereld terecht, waar de dingen gewoon zichzelf betekenen. Godfried Bomans zei het ooit zo: ‘De dubbele bodem is eruit gevallen. Alles is in zijn eigen uitleg vastgevroren. Kan een mens in die poolnacht blijven leven? Ik weet het niet, het is nog nooit vertoond.’

R. Toes