column

Tegencultuur

Het was zo overzichtelijk. De moderne media bestonden nog niet en de grenzen van het dorp waren ook de grenzen van het universum. Cultuur was dorpscultuur, theologie was gemeentetheologie. Toen kwam de fiets.

Het rijwiel verschafte voor iedereen mogelijkheid tot mobiliteit. Leen Potappel, een ouderling uit Stavenisse halverwege de vorige eeuw, moest niets van de fiets hebben. Hij kreeg postuum bijval van Pim Fortuyn. In zijn mooie boek De verweesde samenleving noemt hij de uitvinding van de fiets een belangrijke stap in de afbraak van de identiteit. Mobiliteit betekent immers verlies van identiteit?

Ondanks de fiets, en later bromfiets, auto en vliegtuig, probeerden we vast te houden aan de geslotenheid. De tv werd vaak geweerd en bioscoopbezoek vond hooguit in het geniep plaats. Cultuur bestond uit Asma en Zwart.

Nu is er internet. Deze vinding lijkt de laatste bastions van geslotenheid te slechten. De computer en het mobieltje zijn immers tegelijk radio, tv, boek en telefoon. Onze jongeren raken hierdoor in een lastige positie. Enerzijds is er het gezin en de kerk, waar culturele onthouding vaak nog voorgehouden wordt. Anderzijds worden film, dvd en bioscoop meer en meer hun leefwereld. Een gevolg hiervan is dat ook een stuitende film als New kids turbo normaal wordt.

In een recente discussie in het Reformatorisch Dagblad over deze film werd de term tegencultuur gelanceerd. Als we iets voor onze jeugd willen betekenen, dan is het ontwikkelen van een tegencultuur noodzakelijk. Een tegencultuur heeft iets activistisch, iets tegendraads. Zo’n cultuur zal in ieder geval voldoende uitdagend moeten zijn voor onze jeugd. Dat zal niet eenvoudig zijn. Bekend is immers dat ook ‘tegendraads’ ingaan tegen alles wat in het hart van de mens leeft, niet het gewenste effect heeft. Integendeel.

Er zal echter wel positief aandacht moeten komen voor de leefwereld van onze jeugd, willen we iets van een tegencultuur benaderen. Identificatiefiguren in kerk en onderwijs zullen dit serieus moeten nemen. Dat betekent soms wel het inleveren van eigen zekerheden. Zo zal voor wat betreft de film een forse achterstand weggewerkt moeten worden. Veel kerkelijke voormannen in onze gezindte lezen moderne literatuur. Serieuze aandacht voor de film kan in het verlengde hiervan niet uitblijven.

R. Toes