Langzaamaan protestant

De leer en levenswandel van de Nijkerkers aan het eind van de Middeleeuwen lieten te wensen over. Vooral op het terrein van het zevende gebod was er wildgroei. De Reformatie kwam. Afscheiding en Doleantie volgen later, schrijft ds. H. Liefting.

In Gelre had zowel ds. Johannes Fontanus, de zogeheten ‘Hervormer van Gelderland’, als stadhouder Jan van Nassau de nodige invloed op de doorvoering van de Reformatie. In 1582 vaardigden de Gelderse Staten een plakkaat uit waarbij de uitoefening van de ‘afgodendienst der Roomschen’ werd verboden. Alleen de gereformeerde leer mocht in het openbaar worden uitgeoefend.

Het jaar daarop werden pastoors en andere geestelijken opgeroepen om geëxamineerd te worden en rekenschap van hun geloof te geven, om ‘also te sien wie tot den kerckendienst bequam siin.’

De pastoor van Nijkerk, Evert Swaer, verscheen niet. Deze kon niet zozeer van misstanden beticht worden, hoewel hij wel een dochter bij zijn ‘huishoudster’ Catharina van Stralen had en hij ook nogal geldzuchtig was. Wat betreft zijn ‘kennis, bekwaamheid en deugd’ zou hij de bevolking overtreffen. Ook probeerde hij de bevolking minder onzedelijkheid en meer ingetogenheid bij te brengen. Doordat hij echter niet verscheen om geëxamineerd te worden, kon hij zich in Nijkerk niet handhaven.