Dominee, met dank aan het GB-studiefonds

Hoe belandden al die duizenden guldens in de kas van het studiefonds van de Gereformeerde Bond, dat dit jaar zijn honderdste verjaardag viert? Ds. Van Grieken had er bij de start wel hoop op, schrijft Niels van Driel.

De man die het studiefonds op de agenda van het hoofdbestuur heeft gezet, penningmeester J.C. Fliehe, heeft de reputatie te kunnen ‘bedelen zooals niemand’. Hij laat de lezers van De Waarheidsvriend weten dat ‘ook de geringe gave niet veracht zal worden’.

Onder de schaarse bewaard gebleven bronnen bevindt zich het kasboek over de periode 1915-1926. Samen met andere gegevens geeft het een goed beeld van de financiële ontwikkeling: afgezien van een grote gift van 2000 gulden gaat het om guldens en tientjes. Toch stijgt het balansbedrag gestaag, ondanks economisch magere jaren. In de loop van de jaren twintig stijgt de ‘omzet’ tot gemiddeld 25.000 gulden per jaar.

De inzet is groot om dit bedrag in kas te krijgen. Vaak trekken leden van het hoofdbestuur het land in om spreekbeurten te verzorgen over de doelen van het studiefonds, vaak in combinatie met een boodschap over het leerstoelfonds van de Gereformeerde Bond. De penningmeesters schrijven vele kerkenraden aan, alsmede de besturen van afdelingen van de Gereformeerde Bond, met het verzoek jaarlijks een collecte voor het studiefonds te houden. Vaak is de bestemming van de zogeheten ‘Paaschcollecte’ het studiefonds. Een andere bron van inkomsten zijn legaten. Verder kunnen mensen op den duur begunstiger van het studiefonds worden.

Zijn er ook inkomsten uit de portefeuilles van hen in wie het hoofdbestuur jaarlijks duizenden guldens investeert? De regels voor terugbetaling zijn bij gebrek aan bronnen niet helemaal duidelijk. Degene die de beurs ontvangt verplicht zich in ieder geval alles terug te betalen als hij voortijdig strandt op het gymnasium of tijdens de studie. Ook tekent hij voor terugbetaling als hij van theologische of kerkelijke richting verandert. In zijn algemeenheid geldt bovendien een morele verplichting tot restitutie als iemand daartoe in staat is.

Lees de volledige tekst in De Waarheidsvriend van 11 december 2015.