Johannes Hus, een held

Johannes Hus geldt in Tsjechië meer als nationale held dan als hervormer. 600 jaar geleden werd hij als ketter verbrand. Leendert Wolters zoomt in op de vroege Tsjechische hervormer.

Toen vlak na de Eerste Wereldoorlog de eerste Tsjecho-Slowaakse Republiek werd uitgeroepen, bepaalde president Tomáš Garrigue Masaryk dat de tekst ‘Pravda vítězí’ (waarheid overwint) op de presidentiële banier zou worden geplaatst. De tekst komt uit een preek van Johannes Hus.

Hoewel Masaryk, die wel gezien wordt als de vader des vaderlands van het moderne Tsjechië, nooit officieel lid werd van de Hussitische kerk, hing hij op Hus’ sterfdag de Hussitische oorlogsvlag uit het raam van zijn presidentiële kantoor, een zwarte banier met een rode (avondmaals)kelk. Dit was tegen het zere been van de aartsbisschop, die kantoor hield tegenover Masaryk. Het leidde tot een breuk met het Vaticaan.

Na bijna driehonderd jaar van Habsburgse overheersing, een bewind dat zowel Duitstalige cultuur als rooms-katholieke geloofsrichting oplegde aan de Tsjechen, was deze triomfantelijke brutaliteit niet verwonderlijk. Hus’ dood op de brandstapel in Konstanz, op 6 juli 1415, had geleid tot een oorlog met het Heilige Roomse Rijk en twee eeuwen van protestants zelfbestuur.

De vlag verbeeldt echter ook de twee kanten van Hus die in de geschiedenis te ontdekken zijn. De kelk staat symbool voor zijn theologische visie en inzet voor hervormingen van de kerk. Aan de andere kant maakten zijn sociale agenda en martelarendood van hem een held, en kwam het volk in opstand.

Hus leefde geruime tijd voor Calvijn en Luther, maar toch staat hij als vanzelfsprekend in het rijtje van de grote kerkhervormers. Net als Luther was hij een priester in de Katholieke Kerk en hij preekte als rector van de Karelsuniversiteit in de Bethlehemkapel van Praag. Zijn populariteit was mede te danken aan het feit dat hij in het Tsjechisch preekte. Daarin week hij af van wat gangbaar was, namelijk diensten in het Latijn.

Lees de volledige tekst in De Waarheidsvriend van 30 oktober 2015.