Het verhaal werkt

De hoogleraar sociale wetenschappen prof.dr. Christien Brinkgreve is geraakt door de waarde van het verhaal in ons hele leven, al van jongs af. Drs. H.G. Leertouwer over de betekenis van haar boodschap voor de toekomst van het reformatorisch onderwijs.

Hoe intensief kunnen kinderen naar een verhaal luisteren en wat laat dat niet na in een kinderziel? Wat een betekenis heeft het voor kinderen als ze het levensverhaal van hun ouders te horen krijgen?

Op uitnodiging van de school waar ik werk, het Wartburg College in Rotterdam (locatie Guido de Brès), sprak Brinkgreve vorig jaar over dit onderwerp. Ze gaf als voorbeeld hoeveel het voor haar heeft betekend dat haar moeder na het overlijden van haar vader haar levensverhaal vertelde en hoe dat verhaal veel heeft gedaan, zowel voor haar moeder als voor haarzelf. Door het vertellen van je levensverhaal komt er bovendien meer lijn in je leven. Je verhaal drukt ook de behoefte uit om je eigen stem, je identiteit te vinden.
Dan zijn er nog heel andere voorbeelden. Je raakt bijvoorbeeld door een echtscheiding uit een heel familieverhaal. En: voor migrantenvrouwen is het vertellen van verhalen en het luisteren naar elkaars verhalen verrijkend en bemoedigend. Het biedt hen een veilige plek om op verhaal te kunnen komen.
Ten slotte, en dat is toch wel het belangrijkste: zonder verbindend verhaal valt niet goed te leven. Er zijn zoveel ontbindende krachten in ons leven, dat er zonder verbindend verhaal geen hoop of perspectief is. Een verhaal – en dat bleef bij mij uit haar lezing wel het meeste haken – werkt ook gemeenschapsvormend.
Welke toepassingen kunnen we uit het verhaal van Brinkgreve met het oog op de praktijk van het reformatorisch onderwijs maken? Er zouden er natuurlijk meer te noemen zijn, maar ik beperk me tot drie leerpunten.

In de eerste plaats de heel letterlijke toepassing: verhalend lesgeven verdient hoge prioriteit. Zelf herinner ik me nog heel goed verhalen van een meester op de lagere school en van docenten op de middelbare school, het Corderiuslyceum in Amersfoort. Het waren docenten geschiedenis, godsdienst en boekhouden, om zomaar enkele vakken te noemen. Het bijzondere is dat ze echt niet allemaal geboren vertellers waren, maar ze hadden iets te zeggen wat je kennelijk niet meer vergat.