Een duurzame levensstijl

Calvinisten weten doorgaans van aanpakken. Ze worden gewaardeerd om hun arbeidsethos. Dat heeft hun geen windeieren gelegd. Maar gaat deze levensstijl ook samen met een verantwoord beheer van de schepping, vraagt dr. J.D.Th. Wassenaar.

Calvijn sluit boek III, 10 van de Institutie af met een paragraaf over het werk dat mensen doen om in hun levensonderhoud te voorzien. Naar aanleiding daarvan stelde dr. G.G. de Kruijf ooit dat de reformator samen met Luther aan het begin staat van de ontwikkeling van een opmerkelijk arbeidsethos, gekenmerkt door hard werken en spaarzaamheid.

Later, aan het begin van de twintigste eeuw, bracht de Duitse socioloog Max Weber die levensinstelling in verband met de opkomst van het kapitalisme. Winsten besteedde je niet aan consumptie, je investeerde die in je onderneming.

Wat het arbeidsethos betreft, was er overigens sprake van een breuk met de Rooms-katholieke traditie. Die leerde een rangorde tussen de hoger gewaardeerde geestelijke en de lager gewaardeerde wereldlijke arbeid. De nieuwe visie was dat geen werk zo gering is of het biedt de gelegenheid om met God in gesprek te zijn. De Kruijf: ‘Je concrete plaats in het maatschappelijk leven is een wachtpost. Het maakt niet uit waar je staat als je maar door hebt dat het een wachtpost is. Het gaat er dus om dat je wat ruimte overhoudt voor overdenking van het eeuwige leven (zo zegt Calvijn het, en zo zeg ik het graag mee), en voor het tolk en getuige zijn van Gods vrederijk (zo vul ik die overdenking graag: dan gaat het van de binnenkant naar de buitenwereld).’

Zelfbeperking

Dr. Herman Noordegraaf heeft een artikel gewijd aan Max Webers these over het verband tussen calvinisme en kapitalisme. In zijn bijdrage pleit hij voor wat hij ‘Weber-these II’ noemt. Daarvan zal sprake zijn als de huidige geestelijke nazaten van de reformator het hedendaagse kapitalisme ombuigen in de richting van een duurzame en rechtvaardige economie, en wel onder het motto ‘zelfbeperking’.

Noordegraaf schrijft ook nog: ‘Behoort het niet, om nog een theologisch begrip van Calvijn in stelling te brengen, tot de roeping van kerken en christenen om zich voor bestrijding van armoede in te zetten en voor een verantwoord beheer van de schepping, ook al moet daarvoor het korte termijn eigenbelang overstegen worden?’

Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van 9 september 2016. (We hebben momenteel een mooi aanbod voor nieuwe abonnees.)