Als het over onbedoelde zwangerschap en abortus gaat, zien we mannen vaak als wezens die wegrennen voor hun verantwoordelijkheid en die vrouwen onder druk zetten richting een abortus. Dat is echter maar één kant van de zaak.
Het wordt tijd dat we het imago van mannen rond abortus als onverantwoordelijke bullebakken nuanceren en hun juist een helpende hand bieden. Wat weten we eigenlijk van de gevoelens en behoeften van mannen rond onbedoelde zwangerschap en abortus? Een verkenning.
Geen recht
Een man heeft geen enkel juridisch recht bij abortus. Zij kan zonder zijn instemming en medeweten hun kindje aborteren. Het (feministische) ideaal ‘de vrouw beslist’ is juridisch en protocollair verankerd en lijkt ook maatschappelijk te hebben postgevat. Dit kan, zo blijkt uit onderzoek en de hulpverleningspraktijk van Schreeuw om leven, bij mannen leiden tot gevoelens van machteloosheid en onbegrip.
Betrokken
De man kan op allerlei manier betrokken zijn op het besluitvormingsproces bij een onbedoelde zwangerschap. Dat varieert van niet weten van zwangerschap en abortus, via onder druk zetten naar haar fysiek en emotioneel in de steek laten.
Onderzoek wijst er echter op dat veel mannen de wens hebben zich verantwoordelijk te gedragen en ook gezien willen worden als iemand die zich verantwoordelijk gedraagt op het gebied van voortplanting en seksueel gedrag.
Dit schetst een genuanceerder beeld dan dat mannen hun (morele) verantwoordelijkheid stelselmatig ontlopen rond onbedoelde zwangerschap en abortus. Het komt voor en is een serieus problemen, maar het is tegelijkertijd slechts een van de mogelijke scenario’s.
De mate waarin de man betrokken wenst te zijn, is afhankelijk van de duur van de relatie. Uit onderzoek komt het beeld naar voren dat hoe langer de relatie al standhoudt, en dus hoe meer emotionele gehechtheid en commitment er is tussen beide partners, hoe meer de jonge mannen wensen om betrokken te zijn in het beslissingsproces. Wanneer mannen niet worden betrokken, voelen zij zich ondergewaardeerd, machteloos en boos.
De ideale rol die ze voor zichzelf beschouwen in dit proces, is de rol van iemand die verschillende opties voorstelt en hun vriendin ondersteunt. Daaruit blijkt dat zij uiteindelijk de neiging hebben de abortusbeslissing aan hun vrouwelijke partner over te laten. Daarmee laten ze de vrouw onbedoeld toch weer aan haar lot over. Hun eigen emoties onderdrukken zij in een poging om hun partners te steunen. Pas als er zich psychosociale gevolgen voordoen, realiseren zij zich dat een keuze voor abortus onomkeerbaar is en gevolgen heeft, ook voor henzelf.
Machteloosheid
Abortus kan gevoelens van opluchting brengen, maar mannen ervaren ook andere emoties waaronder angst, verdriet, schuldgevoelens, hulpeloosheid en machteloosheid. Dat blijkt uit tal van onderzoeken. Machteloosheid had ofwel te maken met het gevoel geen keuze te hebben gehad, (omdat abortus werd beschouwd als de enige oplossing) of met de ondergeschikte positie van een man ten opzichte van de zwangere vrouw. Er treden vooral gevoelens van rouw en verlies op. Mannen worstelen op zijn minst met ambivalentie, zowel voor als na de abortus.
Toch lijken mannen, ondanks het feit dat ze zich hulpeloos voelen, gemotiveerd om behulpzaam te zijn om hun partners te steunen, ook al is er onenigheid over de abortusbeslissing. Tegelijk blijkt onenigheid met partners over abortusbeslissingen te kunnen leiden tot PTSS-gerelateerde klachten.
Belang van relatie
De aan- of afwezigheid van een kwalitatief goede relatie is cruciaal bij een abortusoverweging. De afwezigheid ervan laat de keuze van zowel vrouwen als mannen richting een abortus gaan. Hoop voor het leven is er waar sprake is van een duurzame relatie, waarvan het huwelijk het heilzame, bijbelse prototype is. Ook binnen de hulpverlening verdient de relatie met de partner daarom aandacht. Het is goed om de partner maximaal te betrekken in het hulpverleningsproces. Dit doet bovendien recht aan de mens die geschapen is in een relationele structuur.
Ten slotte nog twee bijbelse lijnen onder het begrip verantwoordelijkheid. Allereerst de lijn van het belijden van onze overtredingen voor God en ten tweede een inspirerend voorbeeld van verantwoord handelen rond een onbedoelde zwangerschap: Jozef.
Belijden
Menselijke relaties doen ertoe rond onbedoelde zwangerschap en abortus. Maar ook de God-mens-relatie is van belang. Een situatie rond een onbedoelde zwangerschap en zeker na een abortus doet ook wat met de relatie tussen de man en God. Zonde brengt scheiding tussen de mens en God. Gevoelens van rouw, verdriet en machteloosheid kunnen je bij God vandaan halen, je laten twijfelen aan Zijn bestaan of juist weer dicht bij Hem brengen. Het maakt verschil hoe een mens tegenover God staat. Als dader die zijn partner onder druk heeft gezet om tot een abortus over te gaan? Of juist als slachtoffer van wie de partner voor een abortus heeft gekozen, terwijl de man daarentegen graag voor hun kindje wilde kiezen?
Een aangrijpend en troostvol voorbeeld uit de Bijbel is Psalm 32, waarin het erom gaat dat de last, die we ons zelf op onze hals hebben gehaald, ons wordt afgenomen. David geeft in Psalm 32 aan dat we zaken kunnen verzwijgen, maar vanbinnen kan het blijven wroeten. ‘Mijn zonde maakte ik U bekend, mijn ongerechtigheid bedekte ik niet. Ik zei: Ik zal mijn overtredingen belijden voor de HEERE. En Ú vergaf mijn ongerechtigheid, mijn zonde.’ (Ps.32:5)
Psalm 32 scharniert om dit vijfde vers. Tot aan vers vijf zwijgt David, na vers vijf komen de vrolijke gezangen van bevrijding, de ervaring dat God een schuilplaats is, et cetera. Het scharniert om de belijdenis van schuld voor Gods aangezicht. Het zwijgen is doorbroken. Het uitspreken van de schuld baant de weg voor vergeving en vreugde.
Jozef-karakter
Het eerste hoofdstuk van het Nieuwe Testament toont ons Jozef die Maria niet in de steek laat met haar onverwachte zwangerschap. Hij toont juist menslievende zorg voor zowel zijn zwangere vrouw als de ongeboren Zoon van God. Jozef neemt verantwoordelijkheid. Hiermee is hij op zeker vier punten een inspirerend voorbeeld voor jongens en mannen in relatie tot onbedoelde zwangerschap:
- niet genadeloos hard alleen de waarheid laten gelden, maar in alle wijsheid en voorzichtigheid de waarheid mengen met liefde – hij had immers het Joodse recht aan zijn zijde om Maria publiekelijk te verlaten, maar koos er in eerste instantie voor haar in het geheim te verlaten om haar niet te schande te maken.
- niet egoïstisch je eigen (seksuele) behoeften vooropstellen – ongeacht of Jozef jong of oud was: tijdens Maria’s zwangerschap onthield hij zich seksueel van haar.
- je dienstbaar en verantwoordelijk opstellen jegens het ongeboren leven en de moeder, zelfs al ben je de biologische vader niet.
- gehoorzaamheid aan Hem en overgave aan God rond een onbedoelde zwangerschap – dit blijkt ook beslissend te zijn voor Jozefs handelen rond Maria’s onverwachte ontvangenis.
De wereld bestaat echter niet uit louter Jozefs, uit rechtvaardige mannen die verantwoord handelen. Wel kunnen we een Jozef-karakter aanleren en aanmoedigen. Te beginnen bij onze kinderen, zowel onze biologische kinderen, als de kinderen van de kerk.
Geïnteresseerd in meer lezenswaardige artikelen? Neem een jaarabonnement (€ 53,-). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!