Echte verbinding
Hoe doe je dat, na twee jaar beperkingen vanwege corona: contact houden met alle jongeren in de christelijke gemeente? Het sleutelwoord blijkt ‘ontmoeting’. Verbind je waar mogelijk met de jongeren van de gemeente.
Opvallend is dat zowel ouderen als jongeren de jaren die we beleven, kenmerken als eenzaam. Een erge constatering is dat. Mensen kunnen een diep verdriet meedragen, een moeilijke weg moeten gaan. Toen dit laatste een van mijn heel nabije naasten betrof, dacht ik vaak: ‘Als hij/zij in die weg maar niet eenzaam is.’ Mensen die jouw verhaal horen, mensen die je zien, mensen die een naaste voor je zijn – dat heb je nodig. Verder nog reikt de ervaring van Góds aanwezigheid, als Hij ons Zijn beloften doet horen. ‘Vrees niet, Ik…’
Niet gezien, niet gehoord
Eenzaamheid komt bovendrijven als we inzoomen op ouderen. De helft van hen voelt zich eenzaam, een gegeven dat je raakt als je hart hebt voor de oudere naaste, voor mensen die verlieservaringen leden, mensen van wie het aardse huis meer en meer afgebroken wordt. Bijzonder is dat eenzaamheid ook kenmerkend is voor het leven van vele jongeren. Aan het begin van elk jaar presenteren diverse kerkelijke jeugdorganisaties (waaronder de HGJB) het rapport Jeugdtrends, een mooi hulpmiddel om op het spoor te komen hoe jongeren gemiddeld denken en leven. Een jaar geleden kopte het nieuwsbericht hierover dat ‘jongeren eenzamer zijn dan ooit’. De noodzakelijke coronamaatregelen die fysiek contact tot een minimum beperkten, betekenden dat vele jongeren zich teleurgesteld, machteloos, eenzaam voelden, niet gezien door de ander, niet gehoord in hun mening.
Fysieke contacten
Het doel van het rapport Jeugdtrends is om een beeld te krijgen van de actuele jeugdcultuur, opdat jongeren ‘geprikkeld worden met een relevante boodschap, we hen inspireren om na te denken over zichzelf, over de maatschappij, over God’. Dé oproep die uit het nieuwe rapport klinkt, is: ‘Zoek echte verbinding’. Vluchtigheid in contacten hoort hier daarom niet bij. Het behoeft geen uitleg dat de voortdurende coronabeperkingen voor jongeren en studenten zwaar geweest zijn, erg zwaar.
In hun ontwikkeling naar volwassenheid zijn fysieke contacten voor jongeren onmisbaar. Tekort eraan heeft geleid tot somberheid, angstgevoelens, toenemend alcohol- en drugsgebruik ook. De kerkenraad die dit beseft, zal vanaf heden jongeren concreet en royaal uitnodigen om met elkaar de kerkdienst te bezoeken. De jeugdraad die dit ziet, zal clubavonden en catechese zoveel als het kan, door laten gaan, wellicht overwegen of er na Pasen tijd is een en ander in te halen.
Kinderen en kerkgang
Neem nu een gezin waarvan de twee kinderen zeven en negen jaar zijn. Twee jaar lang al missen die kinderen de kans om in te groeien in het gezonde ritme van de wekelijkse kerkgang. In een cruciale fase van de opvoeding heeft de vanzelfsprekendheid van trouw in de eredienst niet in kunnen dalen, hoe dankbaar je ook kunt zijn voor de noodoplossing van de techniek. De gevolgen van dit gemis zullen zich later pas doen kennen. Nu is het de tijd ons ervan bewust te zijn, de tijd om blijvende schade in de geloofsopvoeding te voorkomen, te herstellen. Mij raakten onder meer deze woorden uit het rapport: ‘Jongeren zijn vooral gericht op het leven nu. Sluit daarbij aan en durf ook verder te gaan.’ Begrijpelijk is die eerste waarneming, de focus op het leven dat voor je ligt. Sociale media dragen hier zeker toe bij, de druk op jongeren om in dit leven te slagen, om alles uit het leven te halen, de lat die onder hoge druk hen tot presteren dringt. Juist in dit opzicht mag een oudere generatie naast de jongeren gaan zitten, de inhoudelijke band met hen zoeken en hun leren verder te kijken dan wat voor ogen is. Het kan niet anders dan dat een woord als ‘genade’ in dat contact vallen moet, genade als kostbare notie in een harde wereld, in een afrekencultuur, in een klimaat waarin pesten, uitsluiting en zoeken naar je eigen identiteit aan de orde zijn.
De stem van God
‘Durf verder te gaan dan de focus op dit leven, als we met jongeren optrekken.’ Komt de kerk dan bij haar core business? Open moet de Bijbel in het leven van jongeren, de bijbeltekst die garant staat voor betrouwbare informatie, voor veiligheid en toekomst, voor het horen van de stem van God. Hart voor jongeren hebben betekent dan hun de opdracht en belofte van God voorhouden, zoals de Heere het via de profeet Amos laat horen: ‘Zoek Mij en leef.’ Bij alle vragen die jongeren vandaag kunnen hebben, blijft het immers onze eerste roeping om hun die weg te wijzen, de weg van het zoeken van de Heere.
Het is de vraag of zij vandaag weten dat God juist hun jeugdige hart wil inwinnen voor Zijn dienst, de jaren van de ontvankelijkheid, de jaren waarin de zorgen van het leven je veelal nog niet drukken. Door wijsheid wordt het woord van Prediker immers gedragen: ‘Denk aan uw Schepper in de dagen van uw jeugd, voordat de kwade dagen komen en de jaren naderen waarvan u zeggen zult: Ik vind er geen vreugde in…’
Verbond
Tegen de gemeente klinkt dit appèl op ons hart in het kader van het verbond. Een grote rijkdom is dat. Mij viel op dat dit woord ‘verbond’ als bijbelse notie in het rapport Jeugdtrends niet klinkt, terwijl het van God uit de dragende grond is van verbinding, verbinding met Hem en binnen de gemeente met elkaar. Een aandachtspunt voor de gemeente is het daarom, voor jeugdwerkers ook. In de geloofsopvoeding binnen de gemeente mag klinken dat genade er ís, omdat de Heere dat beloofde, toen Hij Zijn Naam verbond met de mijne.
Het woordje ‘zoeken’ doet in Amos 5 minder denken aan iets zoeken wat je kwijt bent; het verwijst naar het om raad tot iemand gaan, om hulp tot iemand vluchten. Zoeken we echte verbinding voor onze jongeren, dan openen we met hen de Bijbel, medicijn tegen somberte en doelloosheid. Leermeester mag je dan zijn voor jongeren, biddend om de Heilige Geest, Die brengen wil tot beantwoording van de beloften van het verbond.
Verlangen
Jongeren prikkelen met een relevante boodschap, daartoe roept het rapport Jeugdtrends op. Vorming en onderwijs ten aanzien van het spreken en handelen van de God van Israël, zouden ze dat zelf relevant vinden? Van de gezinnen waartoe ze behoren, van het geestelijke klimaat in de gemeente zal dat afhangen. Met verlangen heeft het immers te maken, met wat we verlangen voor onze kinderen, voor de gemeente, voor jezelf.
De psalmen moeten we hierop nalezen, al die liederen van verlangen, liederen ook waardoor God onze verlangens omvormt, onze verlangens richt op Zichzelf. In woorden uit 2022 leren we de jongeren dat ‘het verlangen naar Uw woningen’ (Ps.84) maakt dat we van kracht tot kracht voortgaan in het leven. Schrikt het me wakker als het rapport verwoordt dat ‘de meeste jongeren het afgelopen jaar niet of nauwelijks naar de kerk geweest zijn’. Online kerkdiensten zijn voor hen daarbij een andere ervaring geweest dan hoe meer ervaren kerkgangers deze diensten beleefden – en dan gaan we voorbij aan de jongeren die uitsliepen op zondag.
Eén maand
Het lijkt me een mooi idee om als kerkenraad te besluiten – uiteraard zonder de zorg voor ernstig zieken en anderen af te schalen – één maand lang de beschikbare pastorale energie het meest aan onze jongeren en studenten te besteden. Om te doen wat nu even voorrang heeft. Om hen te ontmoeten, persoonlijk te spreken over hun leven, hun vragen en om een wegwijzer naar Christus te zijn. Om uitdrukking te geven aan een van de opdrachten die Jezus aan de apostel Petrus gaf: ‘Weid Mijn lammeren.’ Hoe we dat doen? Psalm 78, de onderwijzing over de geloofsopvoeding, geeft dat in het laatste vers weer: ‘Met een oprecht hart, met een zeer bekwame hand’.
Acht tips uit het rapport Jeugdtrends
– Blijf in contact met jongeren en creëer ruimtes waar ze hun gevoelens kunnen uiten.
– Informeer bij oudere gemeenteleden actief naar kinderen/kleinkinderen en de jongeren in hun gemeente.
– Als we het tij van verharding in gedrag onder sommige jongeren willen keren, is het belangrijk dat we empathie bij onszelf oproepen. Wijs hen niet af en probeer je in te leven in hun leven.
– Om de weerbaarheid bij jongeren te vergroten, is er misschien hulp van deskundigen nodig, om jongeren te leren lessen voor later te trekken uit moeilijke situaties nu.
– Zorg dat je bent waar de jongeren zijn, maar doe geen dingen die niet bij je passen. Besteed aandacht aan de identiteitsvorming van jongeren.
– Bied informatie aan jongeren als polarisatie rond corona hen raakt. Leer hun dat ze niet overal een uitgesproken mening over hoeven te hebben.
– Ga samen met jongeren op zoek naar antwoorden, ga niet voor hen denken maar doe het samen. – Bemoedig jongeren op een manier die bij jou past.